Sự thật đằng sau dữ liệu: cuộc chiến giành vốn giữa các ứng dụng tiêu dùng và cơ sở hạ tầng

Cơ cấu tài trợ trong không gian Web3 từ lâu đã bị chi phối bởi một giả định chung: các dự án cơ sở hạ tầng xứng đáng nhận được nhiều hỗ trợ vốn hơn.

Văn bản gốc: Web3 Fundraising in Focus: Sự thật đằng sau đầu tư của người tiêu dùng so với đầu tư cơ sở hạ tầng

Bởi Robert Osborne , Outlier Ventures

Người dịch: Yuliya, PANews

Nhiều người có thể hiểu lầm về hình thức tài trợ Web3. Cuộc chiến giữa các dự án cơ sở hạ tầng và các dự án hướng đến người tiêu dùng đã trở thành một trong những cuộc thảo luận kéo dài nhất trong ngành. Theo bài đăng trên X của Claire Kart, Giám đốc tiếp thị của Aztec Network, các dự án cơ sở hạ tầng dường như được ưu ái quá mức trong ngành Web3.

Nhưng mọi thứ thường không như vẻ bề ngoài. Sẽ thế nào nếu điều chúng ta cho rằng khẩu vị rủi ro là sai? Trên thực tế, nếu các dự án tiêu dùng mới là những dự án được hưởng lợi nhiều hơn thì sao?

Web3 gây quỹ: Một vấn đề xác định

Trong thế giới đầu tư rủi ro, nhận thức chung là các dự án cơ sở hạ tầng nhận được sự quan tâm cao từ các nhà đầu tư và "cơ sở hạ tầng" dường như thống trị thị trường đầu rủi ro, khiến các dự án tiêu dùng bị thiếu vốn.

Trong cuộc thảo luận này, trước tiên cần phải định nghĩa các khái niệm cơ bản. Có lẽ những tranh cãi và bất đồng giữa hai bên một phần là do sự nhầm lẫn giữa "dự án tiêu dùng" và "dự án cơ sở hạ tầng". Sau đây là định nghĩa về hai loại dự án này.

• Dự án tiêu dùng : Các dự án này được thiết kế để tương tác trực tiếp với người dùng cuối, cung cấp các công cụ, dịch vụ hoặc nền tảng đáp ứng nhu cầu cá nhân hoặc bán lẻ. Các dự án tiêu dùng thường tập trung vào việc cải thiện trải nghiệm của người dùng, cung cấp dịch vụ tài chính, thúc đẩy giải trí, tăng cường sự tham gia của cộng đồng, v.v. Người dùng cuối là nhóm người tiêu dùng chính của những mặt hàng này. Các giải pháp này thường dễ sử dụng hơn, ưu tiên các nhu cầu cấp thiết của cá nhân hoặc doanh nghiệp mà không đòi hỏi người dùng phải có nhiều bối cảnh chuyên môn.
• Các dự án cơ sở hạ tầng : Các dự án này là nền tảng của các hệ thống phi tập trung và tập trung vào việc xây dựng các lớp công nghệ cốt lõi hỗ trợ các mạng an toàn, mở rộng và tương tác. Chúng bao gồm các giao thức blockchain, hệ thống xác minh, khả năng tương tác xuyên Chuỗi và các công nghệ khác hỗ trợ hoạt động của các ứng dụng và dịch vụ khác. Cơ sở hạ tầng cơ bản thường vô hình với người dùng cuối nhưng lại rất quan trọng đối với hiệu suất và độ tin cậy của toàn bộ hệ thống. Các dự án này chủ yếu nhắm vào các nhà phát triển, nhà điều hành nút và những người chịu trách nhiệm duy trì và mở rộng hệ thống blockchain .

Dựa trên dữ liệu gây quỹ của Messari, việc phân loại dự án ngành không cần phải được xác định lại và có thể được áp dụng trực tiếp vào khuôn khổ hiện có.

Các dự án ứng dụng tiêu dùng bao gồm: dịch vụ tư vấn và cố vấn, crypto, dữ liệu, giải trí, dịch vụ tài chính, quản trị, công cụ cộng đồng và nhân sự, quản lý đầu tư, thị trường, Metaverse và trò chơi, tin tức và thông tin, bảo mật, tài sản tổng hợp và ví.

Các dự án cơ sở hạ tầng bao gồm: Mạng và dịch vụ web, Công cụ nút, Khả năng tương tác chuỗi Chuỗi, Mạng, Mạng cơ sở hạ tầng vật lý, Mạng máy tính, Khai thác và xác thực, Công cụ dành cho nhà phát triển và Cơ sở hạ tầng dành cho người tiêu dùng.

Điều quan trọng cần lưu ý là phạm trù “cơ sở hạ tầng tiêu dùng” có phần mơ hồ. Đây là khuôn khổ hỗ trợ các ứng dụng dành cho người dùng nhưng không nhất thiết phải hiển thị trực tiếp. Trong bài viết này, “cơ sở hạ tầng tiêu dùng” sẽ được coi là các dự án cơ sở hạ tầng.

Ý nghĩa của cuộc tranh luận

Tại sao cuộc tranh luận này lại quan trọng đến vậy? Tại sao những người sáng lập và nhà đầu tư cảm thấy cần phải vạch ra ranh giới cho vấn đề này? Boccaccio của Blockworks, Mike Dudas của 6th Man Ventures và Haseeb Qureshi của Dragonfly gần đây đã thảo luận ngắn gọn về câu hỏi này trong một cuộc thảo luận chuyên đề tại Hội nghị DAS 2025 ở New York, nhưng cuộc trao đổi ngắn ngủi giữa ba người này là không đủ để giải quyết vấn đề.

Những người ủng hộ cơ sở hạ tầng tin rằng họ là "kiến trúc sư vô hình" của tương lai Chuỗi và rằng đường sắt kỹ thuật số phải được xây dựng trước khi người tiêu dùng có thể di chuyển với tốc độ cao. Nếu không có mở rộng phù hợp để xử lý lượng truy cập tăng đột biến và bảo mật chặt chẽ để ngăn chặn các cuộc tấn công và vi phạm thì việc áp dụng rộng rãi là không thể. Như Haseeb Qureshi đã nói trong buổi thảo luận nhóm: “Chúng ta đã xây dựng blockchain chưa? Đây có phải là hình thức cuối cùng không? Nếu chúng ta muốn hơn 10 triệu người sử dụng chuỗi công khai, thì chúng ta vẫn chưa xong đâu.”

Thông qua việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ, mục tiêu là đơn giản hóa quy trình xây dựng, giảm thiểu khó khăn cho người sáng tạo dApp tiếp theo và cuối cùng là cho phép tương tác rộng rãi giữa blockchain và người dùng. Đây không chỉ là một canh bạc ngắn hạn mà là một kế hoạch dài hạn: xây dựng cơ sở hạ tầng để mở đường cho việc cung cấp các dApp mạnh mẽ cho người tiêu dùng một cách suôn sẻ.

Mặt khác, những người ủng hộ các dự án tiêu dùng chỉ trích hệ thống hiện tại vì thiên vị quá mức đối với các dự án cơ sở hạ tầng và ngay cả những ứng dụng tiêu dùng thành công nhất cũng đang cân nhắc chuyển sang lĩnh vực cơ sở hạ tầng: Uniswap đang xây dựng một khuôn khổ AMM mô-đun, Coinbase đã ra mắt L2 của riêng mình và thậm chí các ứng dụng xã hội như Farcaster cũng đã bắt đầu định vị mình là các giao thức xã hội.

Như Mike Dudas đã phát biểu trong buổi thảo luận, cấu trúc thị trường hiện tại có nghĩa là các dự án cơ sở hạ tầng mặc định là "món hời" trong mắt các nhà đầu tư rủi ro, mặc dù tính thanh khoản thực tế liên quan đến các dự án này không cao.

Do đó, những người ủng hộ các dự án tiêu dùng cho rằng rằng nhân vật của vốn đầu tư rủi ro là sự bóp méo thị trường một cách giả tạo: nếu nhiều vốn hơn được phân bổ cho các ứng dụng tiêu dùng thì khả năng áp dụng rộng rãi là có thể. Ví cồng kềnh và giao diện phức tạp là rào cản lớn nhất khi gia nhập, khiến cho blockchain mạnh mẽ nhất gần như vô hình đối với công chúng. Thứ thực sự có thể thúc đẩy thị trường chính là "ứng dụng đột phá". Mặc dù cơ sở hạ tầng hiệu quả và an toàn là rất quan trọng, nhưng sẽ không ai mua vé nếu ghế ngồi không thoải mái và hành trình trải nghiệm tốt.

Cơ cấu tài trợ trong không gian Web3 từ lâu đã bị chi phối bởi một giả định chung: các dự án cơ sở hạ tầng xứng đáng nhận được nhiều hỗ trợ vốn hơn. Lý lẽ đằng sau quan điểm này là Web3 vẫn đang trong giai đoạn đầu phát triển và cơ sở hạ tầng cơ bản vẫn chưa hoàn thiện, do đó, sự chú ý của thị trường đối với các dự án cơ sở hạ tầng sẽ cao hơn so với các ứng dụng hướng đến người tiêu dùng.

Tuy nhiên, dữ liệu ban đầu cho thấy một xu hướng khác (xem Hình 7). Lấy năm 2013 làm điểm khởi đầu, từ năm 2013 đến năm 2017, 72% giao dịch tài chính đến từ các dự án tiêu dùng, trong khi các dự án cơ sở hạ tầng chỉ chiếm 33% tổng nguồn tài chính. Mặc dù tổng số tiền tài trợ của hai loại dự án này từng bằng nhau vào năm 2014 và 2016, nhưng số lượng dự án tiêu dùng huy động vốn thành công trong những năm đó vẫn cao hơn. Điều này cho thấy mặc dù các dự án cơ sở hạ tầng có ít lần tài trợ hơn nhưng số tiền của mỗi vòng lại lớn hơn (xem Hình 12). Tính đến năm 2017, các dự án tiêu dùng một lần nữa thống trị vị trí chủ đạo rủi ro Web3.

Nhìn lên, vốn đầu tư trong giai đoạn này chỉ là một phần nhỏ so với quy mô của những năm tiếp theo và không thể tạo thành sự hỗ trợ cốt lõi cho hệ sinh thái Web3. Chính vì mẫu dữ liệu có hạn nên việc phân tích ở giai đoạn này sẽ tách biệt khỏi phần thảo luận chính. Từ năm 2018 đến năm 2024, lượng lớn sẽ đổ vào và sự quan tâm của vốn đầu rủi ro ban đầu sẽ chỉ như muối bỏ bể nếu so sánh.

Mặc dù vậy, dữ liệu sơ bộ nêu ra một số câu hỏi quan trọng: Liệu các dự án cơ sở hạ tầng có thực sự nhận được nhiều tiền tài trợ hơn các dự án tiêu dùng không? Nhận thức của con người có dựa trên tiền đề sai lầm không?

Có sự ưu tiên cho các mặt hàng tiêu dùng không?

Khi xem xét dữ liệu tài trợ Web3 từ năm 2018 đến năm 2024, có thể thấy xu hướng gần đây là các dự án cơ sở hạ tầng đang nhận được nhiều sự chú ý hơn, trong khi các ứng dụng của người tiêu dùng được nhiều nhà đầu tư ưa chuộng hơn.

Các đơn xin vay của người tiêu dùng chiếm 74% tổng số giao dịch tài chính từ năm 2018 đến năm 2024. Ngay cả trong năm 2023 và 2024, các đơn xin vay của người tiêu dùng vẫn chiếm 68% tổng số giao dịch tài chính (xem Hình 8).

Tuy nhiên, vận mệnh của các dự án cơ sở hạ tầng đã thay đổi khi nhìn vào tổng số tiền tài trợ huy động được. Từ năm 2018 đến năm 2020, các dự án cơ sở hạ tầng tụt hậu so với các ứng dụng của người tiêu dùng, với chỉ 11% vốn chảy vào các dự án cơ sở hạ tầng. Vào năm 2021, xu hướng này bắt đầu thay đổi, mặc dù các dự án tiêu dùng vẫn thị phần phần lớn nguồn tài trợ. Các dự án cơ sở hạ tầng chiếm 19% vốn tài trợ vào năm 2021 và 2022, trong khi tỷ lệ này đạt 25% và 43% vào năm 2023 và 2024 (xem Hình 9). Trên thực tế, từ quý IV năm 2023 đến quý II năm 2024, các dự án cơ sở hạ tầng vượt qua các dự án tiêu dùng về tổng vốn tài trợ.

Một khía cạnh khác đáng chú ý là sự tham gia của nhà đầu tư. Mặc dù có quan điểm cho rằng phần lớn nhà đầu tư ưa chuộng đầu tư cơ sở hạ tầng nhưng dữ liệu từ năm 2018 đến năm 2024 cho thấy số lượng nhà đầu tư tham gia vào các dự án tiêu dùng luôn cao hơn. Đặc biệt, trong giai đoạn 2021-2022, 79% giao dịch của nhà đầu tư diễn ra ở các dự án tiêu dùng (xem Hình 10).

Mặc dù có sự chậm trễ trong dòng vốn đổ vào các dự án tiêu dùng trong giai đoạn đầu của đại dịch, nhưng điều này phù hợp với chu kỳ tài trợ thông thường từ 6 đến 9 tháng. Việc phong tỏa vì đại dịch đã thúc đẩy mọi người chuyển sự chú ý và thu nhập khả dụng của mình lên trực tuyến, làm bùng nổ các ứng dụng dành cho người tiêu dùng Web3.

Tuy nhiên, cơn sốt này không kéo dài được lâu. Sự sụp đổ của thị trường vào quý 2 năm 2022 được cho rằng là do sự sụp đổ của Terra/Luna vào tháng 5. Khi UST không còn được neo giá, giá trị thị trường đã bốc hơi hơn 40 tỷ đô la Mỹ chỉ trong chốc lát, gây ra phản ứng dây chuyền. Các quỹ lớn như Three Arrows Capital và Celsius lần lượt sụp đổ, phơi bày lỗ hổng của hệ thống DeFi. Kết hợp với áp lực vĩ ​​mô như lạm phát tăng, lãi suất cao hơn và thanh khoản thắt chặt, toàn bộ thị trường crypto đang trong khủng hoảng. Việc FTX phá sản vào tháng 11 năm 2022 càng làm trầm trọng thêm sự sụp đổ niềm tin của thị trường.

Theo góc nhìn của đầu tư rủi ro, sự phục hồi của thị trường crypto vào cuối năm 2023 và năm 2024 không được truyền đồng thời sang thị trường VC. Nguyên nhân là do thị trường vẫn đang trong giai đoạn “say sưa” sau thời kỳ bùng nổ tiêu dùng trong thời gian dịch bệnh. Lợi nhuận đầu tư từ quý 4 năm 2020 đến quý 4 năm 2023 không đạt kỳ vọng, cho thấy sự non nớt của các khoản đầu tư của người tiêu dùng và sự thiếu trưởng thành của các quỹ đầu tư mạo hiểm crypto. Mặc dù các dự án tiêu dùng vẫn dẫn đầu về khối lượng giao dịch của nhà đầu tư, khoảng cách giữa các dự án cơ sở hạ tầng và các dự án tiêu dùng đã thu hẹp đáng kể. Các dự án cơ sở hạ tầng chiếm 40% giao dịch của nhà đầu tư vào năm 2024.

Đây không phải là hiện tượng chỉ có ở Web3. Trong giai đoạn 2020-2021, lượng lớn đã đổ vào thị trường VC truyền thống. Nhà đầu tư vốn quỹ đầu tư tư nhân“@carrynointerest” chỉ ra rằng việc phân bổ vốn sai lầm ở giai đoạn này sẽ dẫn đến làn sóng thất bại của các quỹ đầu tư mạo hiểm trong dài hạn. Việc thiếu các cuộc thoái vốn khỏi M&A, lãi suất tăng và định giá phần mềm giảm đã khiến lượng lớn các công ty được VC hậu thuẫn trở thành công ty “mồ côi” hoặc “xác sống”.

Nếu chúng ta so sánh tổng số tiền tài trợ Web3 với số lượng kỳ lân VC truyền thống, xu hướng sẽ rất giống nhau (xem Hình 11). Như thể hiện trong Hình 8, 9, 10 và 12, các dự án tiêu dùng từ lâu đã chiếm một thị phần vốn và giao dịch. Sự thất bại của VC trong lĩnh vực Web3 về cơ bản là sự thất bại của các dự án tiêu dùng. Dựa trên sự hiểu biết này, các nhà đầu tư nên chuyển trọng tâm sang cơ sở hạ tầng.

Nhưng trên thực tế, việc điều chỉnh phân bổ vốn cho các dự án tiêu dùng vẫn còn hạn chế. Điều này liên quan chặt chẽ đến cơ chế tài chính của Web3. Không giống như vốn chủ sở hữu truyền thống, cơ chế tài trợ dựa trên token có thể đạt được mức thoái vốn một phần trước khi dự án được triển khai, cho phép các nhà đầu tư đạt được lợi nhuận nhất định ngay cả đối diện dự án thất bại.

Ngoài ra, các dự án cơ sở hạ tầng Web3 thường áp dụng cơ chế khóa vị thế và mở khóa dài hơn do chu kỳ phát triển dài hơn và yêu cầu cao hơn về bảo mật giao thức và mô hình kinh tế token . Token của họ thường đóng nhân vật cốt lõi trong hoạt động của mạng lưới (chẳng hạn như staking hoặc quản trị), do đó phải tránh việc mở khóa tập trung trong thời gian ngắn. Ngược lại, các dự án tiêu dùng theo đuổi tốc độ thị trường, tăng trưởng người dùng và thanh khoản ban đầu, và thường thiết kế thời gian khóa vị thế ngắn hơn để nhanh chóng nắm bắt được sức nóng của thị trường và nhu cầu đầu cơ.

Sự khác biệt về mặt cấu trúc này mang lại hiệu ứng lưu thông vốn: thanh khoản ban đầu do một dự án tiêu dùng mang lại sẽ tác động trở lại đến dự án tiếp theo, do đó liên tục thúc đẩy đầu tư vào dự án đó và cũng làm giảm tác động của thất bại. Nhờ đó, thị trường VC Web3 đã phần nào tránh được những đợt điều chỉnh mạnh mẽ mà các VC truyền thống gặp phải.

Là một chỉ báo bổ sung, tổng số tiền tài trợ có thể được kết hợp với số lượng các khoản tài trợ để tính toán quy mô lần trung bình của các dự án tiêu dùng và cơ sở hạ tầng, và kết hợp với số lượng giao dịch của nhà đầu tư để mô tả đường dẫn tài trợ của hai dự án này (xem Hình 12).

• Từ năm 2018 đến năm 2020, các dự án tiêu dùng chiếm lĩnh thị trường. Năm 2021, quy mô tài trợ trung bình của hai loại dự án này đã gần nhau lần đầu tiên (14,8 triệu đô la Mỹ cho dự án tiêu dùng và 14,2 triệu đô la Mỹ cho dự án cơ sở hạ tầng), nhưng số lượng giao dịch của nhà đầu tư vào các dự án tiêu dùng vẫn cao gấp bốn lần so với dự án cơ sở hạ tầng.
• Bắt đầu từ năm 2022, lần vòng gọi vốn cơ sở hạ tầng trung bình vượt qua vòng gọi vốn tiêu dùng lần đầu tiên (13 triệu đô la so với 11 triệu đô la), xu hướng này sẽ tiếp tục đến năm 2024.
• Vào năm 2024, quy mô tài trợ trung bình của các dự án cơ sở hạ tầng gấp đôi so với các dự án tiêu dùng.

Bất chấp quy mô tài trợ cơ sở hạ tầng ngày càng tăng, số lượng giao dịch của các nhà đầu tư vào các dự án tiêu dùng vẫn dẫn đầu. Đến năm 2024, số lượng giao dịch của nhà đầu tư trong danh mục này sẽ nhiều hơn 50% so với cơ sở hạ tầng. Điều này cho thấy các dự án tiêu dùng rất đa dạng và vẫn hấp dẫn (xem Hình 9 và 10).

Chỉ số khẩu vị rủi ro

Để đo lường sở thích đầu rủi ro mạo hiểm một cách có hệ thống hơn, nghiên cứu đã đưa ra "chỉ số sở thích rủi ro" (xem Hình 13), tích hợp chiếm tỷ lệ vốn, chiếm tỷ lệ số giao dịch và chiếm tỷ lệ của nhà đầu tư. Điểm số dao động từ 0 đến 1, trong đó 0,5 là giá trị trung tính . Tỷ trọng ba chỉ báo này là: chiếm tỷ lệ vốn 50%, khối lượng giao dịch 30% và chiếm tỷ lệ nhà đầu tư 20%. Trong đó, chiếm tỷ lệ vốn là tín hiệu mạnh nhất, thể hiện mức độ thẩm định cao và kỳ vọng lớn; số lượng giao dịch phản ánh phạm vi của thị trường, nhưng quy mô của mỗi giao dịch lại rất khác nhau; số lượng nhà đầu tư cho thấy sức nóng của thị trường, mặc dù tỷ lệ tín hiệu trên nhiễu thấp.

Cho đến nay, chỉ số này chưa thấy dự án cơ sở hạ tầng nào đạt điểm cao hơn dự án tiêu dùng. Lần gần nhất là vào quý đầu tiên năm 2024, khi điểm cơ sở hạ tầng là 0,48. Về cơ bản, chỉ số này có thể được coi là thước đo mức độ tin tưởng của VC.

Xem xét lại việc phân bổ vốn cho tài chính Web3

Không có câu trả lời “đúng” cho tỷ lệ tài trợ từ người tiêu dùng cho dự án cơ sở hạ tầng vì nó phụ thuộc vào mức độ trưởng thành của thị trường, nhu cầu từng giai đoạn và hoàn cảnh thay đổi. Trong các hệ sinh thái công nghệ mới nổi như Web3, các dự án cơ sở hạ tầng thường thu hút được lượng lớn vốn trong giai đoạn đầu. Lớp cơ sở hạ tầng mất nhiều thời gian hơn để xây dựng và thường có động lực "kẻ thắng sẽ lấy tất cả", khiến cho việc đầu tư tập trung quy mô lớn trở thành lựa chọn hợp lý. Cơ sở hạ tầng mở ra quy mô, hiệu suất và bảo mật, tất cả đều là điều kiện tiên quyết để người tiêu dùng áp dụng rộng rãi. Trong bối cảnh này, có vẻ hợp lý khi cho rằng vốn đầu rủi ro sẽ thiên về cơ sở hạ tầng.

Tuy nhiên, dữ liệu lại cho thấy một câu chuyện khác. Vốn đầu tư rủi ro đang ưu tiên các dự án tiêu dùng và thị trường đang hoạt động như thể vấn đề cơ sở hạ tầng đã được giải quyết, ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại.

Sự không phù hợp này đặt ra những câu hỏi quan trọng. Liệu ngành công nghiệp có chuyển sự chú ý sang các ứng dụng dành cho người tiêu dùng quá sớm mà không kiểm tra cơ sở hạ tầng đầy đủ hay không? Liệu chúng ta có quá chú trọng vào thanh khoản ngắn hạn khi phân bổ vốn và bỏ qua sự ổn định dài hạn không? Hay chúng ta đã đánh giá thấp mức độ hoàn thiện hiện tại của cơ sở hạ tầng và bỏ qua các khía cạnh trải nghiệm người dùng sẽ thúc đẩy việc áp dụng rộng rãi?

Đây không phải là những lựa chọn nhị phân và trong Web3, việc phân bổ vốn phải phản ánh mức độ trưởng thành thực sự của hệ sinh thái, chứ không phải mức độ chúng ta mong muốn. Con đường phía trước không phải là nghiêng về một phía mà là cân chỉnh lại sự tự tin với thực tế.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Là blockchain, các bài viết được đăng trên trang web này chỉ đại diện cho quan điểm tác giả và khách và không liên quan gì đến quan điểm của Web3Caff. Thông tin trong bài viết chỉ mang tham khảo và không cấu thành bất kỳ lời khuyên hoặc đề nghị đầu tư nào. Vui lòng tuân thủ luật pháp và quy định có liên quan của quốc gia hoặc khu vực của bạn.