Tỉ phú công nghệ Elon Musk, Giám đốc điều hành của Tesla và SpaceX, mới đây đã gây chấn động chính trường Mỹ khi tuyên bố thành lập một chính đảng mới mang tên “Đảng Mỹ” (American Party) trên nền tảng mạng xã hội X (trước đây là Twitter) – nền tảng do chính ông sở hữu. Musk cho biết mục tiêu của đảng này là “khôi phục quyền tự do của người dân Mỹ” và chấm dứt tình trạng lãng phí, tham nhũng đang tồn tại trong hệ thống chính trị hiện tại của nước này.
Thông báo này được đưa ra không lâu sau khi Tổng thống Donald Trump ký thông qua dự luật cắt giảm thuế và chi tiêu thành luật vào ngày 4/7 – một quyết định mà Musk đã kịch liệt phản đối công khai. Đáng chú ý, Elon Musk từng là một trong những nhà tài trợ lớn nhất cho chiến dịch tranh cử năm 2024 của ông Trump. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa hai nhân vật quyền lực này đã trở nên căng thẳng sau khi Musk dẫn đầu các nỗ lực nhằm cắt giảm ngân sách và sa thải nhân viên chính phủ với vai trò là người đứng đầu Hội đồng Hiệu suất Chính phủ (DOGE).
Trước đó, một cuộc khảo sát trực tuyến do chính Elon Musk tổ chức cũng cho thấy có đến khoảng hai phần ba người tham gia ủng hộ việc thành lập một đảng phái mới tại Hoa Kỳ – một minh chứng cho sự bất mãn đang gia tăng đối với cả hai đảng lớn hiện nay.
Theo luật pháp Mỹ, việc thành lập một chính đảng hợp pháp đòi hỏi phải trải qua nhiều thủ tục chứng nhận nghiêm ngặt tại cấp bang và liên bang. Trong suốt hơn 100 năm qua, hệ thống hai đảng lớn – Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa – đã duy trì quyền lực gần như tuyệt đối trên mọi cấp độ chính quyền tại Mỹ. Dù có sự tồn tại của hàng chục đảng nhỏ như Đảng Tự do (Libertarian Party) hay Đảng Xanh (Green Party), chưa có đảng nào đủ sức cạnh tranh thực sự trong các cuộc bầu cử tổng thống hoặc quốc hội.
Chẳng hạn, Đảng Tự do được thành lập từ năm 1971, và dù đạt được thành tích tốt nhất trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 với ứng viên Gary Johnson giành 3,27% tổng số phiếu bầu toàn quốc, tỷ lệ này vẫn quá nhỏ so với hàng chục triệu phiếu cần thiết để giành chiến thắng trong các cuộc đua quan trọng. Đảng Xanh, dù có lịch sử lâu đời và đã tham gia nhiều kỳ bầu cử, đến nay vẫn không giành được ghế nào trong Quốc hội Mỹ.
Trong bối cảnh tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Trump đang ở mức thấp và các cuộc thăm dò như của YouGov cho thấy gần 60% người dân Mỹ có quan điểm tiêu cực với Đảng Dân chủ, nhiều người hy vọng vào một “làn gió mới” trên chính trường. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây, như một khảo sát vào tháng 5/2024, lại chỉ ra rằng ngay cả những cử tri bất mãn với hai đảng lớn – được gọi là “những người theo đảng bất mãn” – cũng ít có khả năng bỏ phiếu cho một đảng trung lập thứ ba.
Với thực tế đó, dù có trong tay nguồn tài chính khổng lồ, tầm ảnh hưởng toàn cầu và nền tảng truyền thông mạnh mẽ, tham vọng thành lập một đảng chính trị mới của Elon Musk vẫn sẽ đối mặt với những rào cản thể chế sâu sắc trong hệ thống chính trị Hoa Kỳ. Tuy vậy, đây vẫn là động thái táo bạo có thể làm rung chuyển cục diện lưỡng đảng truyền thống và mở ra một giai đoạn đầy biến động cho nền chính trị Mỹ.
