Các blockchain trên hệ sinh thái hiện nay đều đóng những vai trò tương đồng khi cùng đảm bảo tính đồng thuận và bảo mật của dữ liệu, cũng như thực hiện các giao dịch. Nhiều dự án blockchain thế hệ cũ hiện vẫn đang có cơ chế hoạt động của Monolithic blockchain, khi vận hành hệ thống chỉ dựa trên 1 tầng duy nhất.
Thời gian gần đây, sự phổ biến của các Modular blockchain đang gia tăng và đang được đón nhận rất tốt. Các blockchain này thường tập trung vào thực hiện các nhiệm vụ cụ thể và chuyển phần còn lại sang các lớp khác. Điều này dần đổi mới cách chúng ta hiểu về chuỗi khối.
Nhưng vì lý do gì mà nhiều người tin rằng, Modular blockchain nhiều khả năng sẽ trở thành một hướng đi “chủ chốt” dành cho các blockchain trong tương lai.
Cùng Allinstation tìm hiểu thêm nhé!
Monolithic blockchain là gì?
Hầu hết các blockchain thực hiện tất cả các chức năng này trên cùng một lớp (hay còn được gọi là Monolithic blockchain – blockchain nguyên khối), điển hình phải kể đến Bitcoin. Việc thực hiện nhiều thao tác chỉ bằng một tầng duy nhất có thể là nguyên do dẫn tới sự tắc nghẽn thường xuyên xảy ra trên hệ thống.
Một blockchain nguyên khối sẽ tối ưu hóa khả năng đồng thuận, không gian khối và khả năng thực thi của nó theo các mục tiêu mà nó đáp ứng. Tất cả các lớp hoạt động này đều được thực hiện trên 1 tầng duy nhất.
Những ví dụ điển hình của những dự án là Monolithic blockchain là Solana, Aptos, Cosmos, Sui… và gần đây nhất có thể kể đến Sei.
Cụ thể Monolithic blockchain đảm nhiệm 4 hoạt động khác nhau đó là Execution (Thực thi), Data availability (Dữ liệu khả dụng), Settlement (Giải quyết) và Consensus (Đồng thuận).
Execution
Đây là cách các node xử lý các giao dịch bằng cách cho phép người dùng thực hiện các hoạt động thông thường như stake, swap, trade…
Data availability
Đây là nơi đảm bảo rằng dữ liệu giao dịch được xuất bản và có sẵn để bất kỳ ai cũng có thể dễ dàng tính toán trạng thái và kiểm tra quá trình chuyển đổi trạng thái.
Consensus
Sự đồng thuận xác định cách các giao dịch được sắp xếp và cách các khối mới được thêm vào chuỗi. Và với PoS (Proof of Stake), nó đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tính mô-đun hóa của blockchain do người dùng cần sử dụng tài sản để đảm bảo cho sự đồng thuận và phát triển của mạng lưới. Điều này làm cho việc tham gia vào đồng thuận mạng dễ dàng hơn và tạo điều kiện cho sự đa dạng hóa và tập trung lớn hơn trong việc xác minh giao dịch.
Settlement
Chức năng chính của Settlement giải quyết yêu cầu chuỗi xác thực giao dịch và xử lý tranh chấp.
Modular blockchain là gì?
Các Modular blockchain giúp chia nhỏ công việc thành 4 phần thay vì thực hiện chúng cùng một lúc trên L1. Hướng đi này góp phần tối ưu hóa hệ thống bằng cách làm giảm bớt gánh nặng cho quá trình xác thực giao dịch, và từ đó tăng hiệu suất của chuỗi khối theo cấp số nhân.
Nếu như 4 lớp Execution, Settlement, Consensus và Data Availability được ôm bởi 1 “người” là Monolithic thì Modular lại chia công việc này cho 4 “người” khác để đảm nhận vai trò xử lý riêng.
Một Monolithic blockchain sẽ đối mặt với “tam giác bất khả thi” trong Blockchain, nhắc đến bộ ba đặc tính mà một Blockchain đang cố gắng đạt được, tuy nhiên mới chỉ có thể đạt được hai trong số chúng. 3 đặc tính đó là: Khả năng mở rộng, tính phi tập trung và tính bảo mật, tức là những chuỗi này cần phải lựa chọn hy sinh khả năng mở rộng để duy trì tính phi tập trung và yếu tố bảo mật.
Trong khi đó với Modular blockchain, các dự án sẽ thực hiện tách các tác vụ riêng lẻ nhằm đảm bảo các vài trò riêng biệt. Nhờ vậy mà những dự án có thể đồng thời đảm bảo cả 3 yếu tố.
Cụ thể:
- Khả năng mở rộng có thể được đảm bảo do các giao dịch được xử lý bên ngoài chuỗi Ethereum (Optimism)
- Sau đó sự đồng thuận (Consensus) cùng khả năng giải quyết tránh chấp (Settlement) được gửi tới Ethereum, để đạt được sự phân cấp mà vẫn có tính bảo mật tốt.
- Kế đó, nó tận dụng tính khả dụng dữ liệu từ Polygon Avail.
=> Mỗi mạng đang cố gắng giải quyết blockchain Trilemma cùng nhau bằng cách đóng vai trò của riêng mình.
Có thể nói, Modular blockchain dường như đang dần trở thành xu thế của tương lai.
Tại sao Modular blockchain lại là “tương lai”?
Khả năng mở rộng đặc biệt quan trọng đối với một giao thức, cho phép nó xử lý nhiều giao dịch hơn mà vẫn đảm bảo tính chính xác và bảo mật.
Các blockchain cụ thể là nhiều Layer 1 đang gặp phải các vấn đề về giao dịch, vấn đề về phí gas cao và các vấn đề về tối ưu hóa, và cách để đảm bảo quy mô của dự án là tận dụng các thành phần riêng lẻ đảm nhiệm những vai trò đặc thù. Rollup chính là cách tối ưu nhất để thoát khỏi cái bóng của các L1, qua đó giúp ích rất nhiều cho mục tiêu mở rộng và giảm tải cho chain chính.
Muốn phát triển nhanh chóng, thu hút lượng người dùng thì cần sự mở rộng mạnh mẽ nhưng vẫn có thể đảm bảo tính bảo mật, đó là điều mà các dự án Layer 2 hiện nay đang hướng tới. Bất cứ một dự án này nằm trong top những dự án L2 hàng đầu đều áp dụng Modular blockchain như Arbitrum, Optimism, hay zkSync.
Tuy nhiên, Modular blockchain vẫn còn tương đối mới và chưa có nhiều dự án áp dụng chuyển đổi hoàn toàn thành Modular Blockchain.
Trong khi đó, Monolithic blockchain với tính bảo mật sẵn có thường được ứng dụng bởi các giao thức DeFi có giá trị cao còn các dự án yêu cầu hoạt động nhanh hơn và rẻ hơn (ví dụ: giao dịch tần suất cao) có thể phù hợp hơn với chuỗi mô-đun, điều mà nhiều Layer 2 hiện nay đang áp dụng.
Một vài Modular blockchain tiêu biểu
Ethereum 2.0
Là một blockchain đời đầu, Ethereum được thiết kể để sử dụng mô hình Monolithic. Nhưng trước nhu cầu về khả năng mở rộng và tính bền vững, chuỗi khối này đã tiến hình một đợt fork lớn để nâng cấp lên thành Ethereum 2.0, qua đó chuyển đổi từ Proof of Work sang thành Proof of Stake, đồng thời tận dụng cách vận hành của Modular blockchain. Đây là cách vận hành của blockchain này:
Sharding là một nguyên tắc quan trọng trong việc mở rộng blockchain mà không làm mất tính phi tập trung của nó. Bằng cách phân chia lớp dữ liệu thành các mạng nhỏ hơn, các trình xác thực sẽ được trải rộng và xác minh các giao dịch trên chuỗi. Điều này giúp tối ưu hóa không gian lưu trữ trên chuỗi và tăng hiệu suất tổng thể của mạng.
Đọc thêm:
Khi kết hợp sharding với rollup, hiệu suất mở rộng tăng lên đáng kể. Điều này cho phép xử lý nhiều giao dịch hơn mỗi giây và tăng cường thông lượng tổng thể của chuỗi khối.
Sharding có tiềm năng lớn và có thể đóng vai trò then chốt cho sự phát triển của các blockchain trong tương lai. Như Vitalik Buterin từng nói trong blog của mình, Sharding là tương lai của khả năng mở rộng ở Ethereum và nó sẽ là chìa khóa giúp hệ sinh thái hỗ trợ hàng nghìn giao dịch mỗi giây và cho phép phần lớn thế giới thường xuyên sử dụng nền tảng này với chi phí thấp.
Vì tính bảo mật cũng cần được duy trì, Ethereum cũng đồng thời sử dụng Rollup lên các sidechain như một cách để giảm thiểu sự tắc nghẽn, đồng thời vẫn có khả năng mở rộng.
Trước khi tiến đến xây dựng để trở thành một giao thức PoS, Ethereum với PoW đã có thời gian dài sử dụng một tầng duy nhất để ôm toàn bộ quy trình hoạt động. Dưới xu thế phát triển mở rộng hiện nay, Hệ sinh thái mạnh nhất thị trường crypto đã dần chuyển đổi từ Monolithic sang thành Modular blockchain.
Celestia
Celestia là một ví dụ về blockchain dạng mô-đun cung cấp các chức năng khác mà các rollup phụ thuộc vào, như Consensus và Data availability.
Đây cũng được coi là dự án đi đầu trong việc phát triển một hệ sinh thái các Modular blockchain.
Polygon Avail
Bên cạnh Celestia và EigenLayer, Polygon Avail cũng phục vụ xử lý tầng Data Availability.
Polygon Avail sử dụng phương pháp lưu trữ dữ liệu giao dịch bằng cách xây dựng một blockchain mới chỉ dành cho tính khả dụng của dữ liệu.
Arbitrum & Optimism
2 dự án Layer 2 kể trên chính là ví dụ tiêu biểu của Modular blockchain.
Những giao thức này sử dụng Rollup như một cách để làm tăng tính mở rộng và tăng hiệu quả giao dịch trong khi chi phí giao dịch rất thấp. Điều này nằm ở việc khối lượng công việc được thực hiện ngoài chuỗi Ethereum trước khi được gói lại để chuyển lên chain chính.
Đọc thêm: Arbitrum là gì?
Đọc thêm: Optimism là gì?
Bên cạnh Arbitrum và Optimism, anh em có thể tìm hiểu một vài dự án nổi bật khác thuộc Modular blockchain như Neon EVM, Metis, Taiko hay Scroll nhé.
Tổng kết
Monolithic blockchain và Modular blockchain đại diện cho hai phương pháp tiếp cận quan trọng trong thế giới blockchain. Monolithic blockchain, như Bitcoin, thực hiện tất cả các chức năng trên một tầng duy nhất, tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến sự tắc nghẽn và giới hạn khả năng mở rộng.
Modular blockchain, trên một hướng khác, chia công việc thành 4 phần riêng biệt để tối ưu hóa hiệu suất. Điều này giúp giải quyết vấn đề tam giác bất khả thi trong blockchain, cho phép cả khả năng mở rộng, tính phi tập trung và tính bảo mật tồn tại đồng thời. Các ví dụ như Ethereum 2.0, Celestia, Polygon Avail, Arbitrum và Optimism đã đi đầu trong việc áp dụng Modular blockchain để tăng cường hiệu suất mà vẫn đảm bảo tính bảo mật.
Với khả năng mở rộng quan trọng để thu hút nhiều người dùng hơn và tối ưu hóa hoạt động của blockchain, Modular blockchain dường như là tương lai của ngành công nghệ này. Tuy nhiên, Monolithic blockchain vẫn có vai trò trong một số ứng dụng đặc biệt và yêu cầu tốc độ và tính bảo mật cao. Chọn lựa giữa hai phương pháp này phụ thuộc vào mục tiêu cụ thể của mỗi dự án trong thế giới đa dạng và đang phát triển của blockchain.
Anh em hãy chú ý theo dõi thêm nhé!
Anh em tham gia các kênh thông tin của chúng mình để thảo luận và bắt kịp những diễn biến mới nhất của thị trường nhé:
