🌟 Internet không có CEO
Những hệ thống không thuộc về ai thường bền và an toàn hơn những hệ thống do một công ty kiểm soát. Internet đã chứng minh điều này suốt hơn 50 năm qua.
Gần đây, hàng nghìn người Mỹ phát hiện pin năng lượng mặt trời trong nhà họ bị tắt từ xa. Không phải hỏng, mà là bị một công ty nước ngoài khóa lại vì bên lắp đặt chưa trả tiền. Dù bạn đã mua và sở hữu thiết bị, bạn vẫn không thực sự kiểm soát nó.
Điều này không chỉ xảy ra với pin mặt trời. Nó xảy ra với hầu hết phần mềm và thiết bị chúng ta dùng hằng ngày. Nông dân Mỹ sở hữu máy móc hàng trăm nghìn USD nhưng không thể tự sửa, phải chờ hãng cho phép. Một lỗi phần mềm duy nhất cũng có thể làm tê liệt cả thế giới, như sự cố khiến hàng triệu máy tính sập vào năm 2024.
Vấn đề nằm ở chỗ: chúng ta đang xây dựng nền kinh tế trên các hệ thống đóng, nơi một bên duy nhất có quyền quyết định. Khi bạn dùng nền tảng của người khác, bạn tưởng mình là khách hàng, nhưng thực tế bạn bị phụ thuộc.
📍Vì sao internet lại khác?
Internet không có CEO, không có công ty chủ quản, không có nút “tắt toàn hệ thống”. Nếu một phần bị lỗi, dữ liệu sẽ tự động đi đường khác. Một dịch vụ sập thì dịch vụ khác vẫn chạy. Cốt lõi của internet là các chuẩn mở, ai cũng có thể dùng và xây dựng lên đó.
Chính vì không ai sở hữu internet nên:
- Không ai có thể tăng giá bạn
- Không ai khóa bạn ra khỏi hệ thống
- Không ai kiểm soát toàn bộ cuộc chơi
Nhờ vậy, internet trở thành nền tảng cho hàng chục nghìn tỷ USD giá trị kinh tế.
📍Ngược lại, các nền tảng đóng đang “hút” giá trị
Ngày nay, các công ty nền tảng đứng giữa bạn và mọi thứ số hóa: phần mềm, dữ liệu, giao dịch. Họ có thể tăng giá bất cứ lúc nào, và bạn vẫn phải trả vì chi phí rời bỏ quá cao. Doanh nghiệp ngày càng chi nhiều tiền hơn cho phần mềm, không phải vì phần mềm tốt hơn, mà vì họ không có lựa chọn khác.
Hệ thống này không bị lỗi. Nó đang hoạt động đúng như cách nó được thiết kế: tạo ra sự phụ thuộc.
📍Có lựa chọn khác không? Có: hệ thống mở
Phần mềm mã nguồn mở như Linux hay Git cho thấy một mô hình khác: không ai sở hữu, ai cũng có thể kiểm tra, sửa lỗi và tiếp tục dùng ngay cả khi một bên biến mất. Khi có lỗi, cả cộng đồng cùng thấy và cùng sửa. Không phải chờ “hãng xử lý”.
Hệ thống mở có thể hỏng, nhưng nó hỏng công khai và được sửa nhanh. Hệ thống đóng thì hỏng trong bóng tối.
📍 Nhưng còn tà giá trị thì sao?
Internet giải quyết tốt việc truyền thông tin, nhưng tiền và giá trị thì vẫn phải đi qua ngân hàng, công ty thẻ, tổ chức trung gian. Mọi giao dịch đều có thể bị chặn, bị đóng băng hoặc bị kiểm soát.
Đây là lúc Ethereum trở nên quan trọng.
Ethereum không phải công ty. Không có CEO. Không ai sở hữu. Nó là một giao thức mở cho phép chuyển giá trị, không chỉ thông tin. Không ai có thể “brick” tài sản của bạn hay khóa hệ thống lại theo ý mình.
Cũng giống như internet, Ethereum tồn tại vì không ai kiểm soát nó.
📍Kết lại, rất đơn giản
Chỉ có hai loại hạ tầng:
- Một loại không ai sở hữu
- Và một loại sở hữu bạn
Internet đã chứng minh mô hình thứ nhất hiệu quả với thông tin.
Ethereum đang thử làm điều tương tự với tiền bạc, tài sản và các thỏa thuận kinh tế.
Và câu hỏi cuối cùng không phải là “công nghệ nào hay hơn”, mà là: bạn muốn xây dựng tương lai của mình trên hạ tầng không ai kiểm soát, hay trên hạ tầng có thể bị tắt bất cứ lúc nào?
Theo James @Snapcrackle - Head of Ecosystem tại Ethereum Foundation
twitter.com/gm_upside/status/2...