Trong bối cảnh robot và trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phổ biến, DePIN và token hóa tài sản thế giới thực (RWA) nổi lên như giải pháp tiềm năng, giúp con người trở thành cổ đông trong nền kinh tế máy móc thay vì nạn nhân của tự động hóa.
Từ Nỗi Lo Mất Việc…
Trong vài năm qua, robot đã và đang đảm nhận ngày càng nhiều vai trò trong nền kinh tế. Theo McKinsey, ước tính đến năm 2030, khoảng 375 triệu việc làm sẽ bị thay thế bởi tự động hóa. Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) càng thúc đẩy quá trình này, cho phép máy móc thông minh tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị.
Xu hướng này thể hiện rõ nét từ những hệ thống quy mô lớn như nhà máy sản xuất điện thoại thông minh tự động hoàn toàn của Xiaomi hay kho hàng thông minh của Amazon, cho đến những ứng dụng nhỏ hơn như robot giao hàng.
Tuy nhiên, hệ quả tất yếu là nhiều người sẽ mất việc làm, từ công nhân lắp ráp điện thoại, nhân viên phân loại bưu kiện, đến cả những người giao hàng. Xuất hiện luồng ý kiến cho rằng robot đang giải phóng con người khỏi những công việc nặng nhọc, nhưng cũng không ít người lo ngại về tình trạng thất nghiệp do tự động hóa.
Thực tế, tự động hóa không chỉ đơn thuần là thay thế công việc, mà còn tạo ra những công việc mới. Tuy nhiên, số lượng việc làm mới thường ít hơn và đòi hỏi trình độ kỹ năng, học vấn cao hơn. Chẳng hạn, dịch vụ taxi tự lái có thể tạo ra việc làm cho kỹ sư và chuyên gia AI, nhưng mấy ai trong số những tài xế taxi hiện tại có thể đáp ứng được yêu cầu đó?
Chính vì vậy, sự phản đối của các tài xế taxi đối với xe tự hành là điều dễ hiểu. Thậm chí, đã có trường hợp robot giao hàng bị tấn công, hay robot hái chè bị người dân phản đối vì khiến hàng nghìn người mất việc. Công chúng nhận thức được mối đe dọa của công nghệ đối với kế sinh nhai của họ. Họ lo sợ về một tương lai mà chỉ một số ít được hưởng lợi từ tự động hóa, trong khi hàng triệu người khác phải đối mặt với khó khăn về kinh tế.
…Đến Cơ Hội Trở Thành Cổ Đông
Nỗi lo sợ của con người xuất phát từ cảm giác bất lực trước làn sóng tự động hóa đang diễn ra. Cách duy nhất để giải quyết vấn đề này là thay đổi cách thức vận hành của quá trình bằng cách biến mọi người thành cổ đông, thay vì nạn nhân. Và đó chính là lúc Web3 phát huy vai trò, đặc biệt là DePIN và RWA.
Hãy tưởng tượng một nhà máy sản xuất điện thoại thông minh tự động phân phối một phần lợi nhuận cho những người nắm giữ token của nó – Web3 có thể biến điều đó thành hiện thực.
DePIN – Mạng Lưới Hạ Tầng Vật Lý Phi Tập Trung
DePIN hoạt động như một mạng lưới cho phép các thiết bị tự động tạo ra giá trị cho chủ sở hữu của chúng. Từ điện thoại thông minh, máy bay không người lái đến xe tự hành, DePIN cho phép người dùng kiếm token bằng cách cung cấp dịch vụ trong thế giới thực.
Khi các thiết bị ngày càng thông minh, chúng sẽ có khả năng thực hiện nhiều tác vụ phức tạp hơn, từ đó mở ra thêm nhiều trường hợp sử dụng DePIN và cơ hội kiếm thưởng.
Minh chứng rõ ràng nhất là trường hợp của một công ty cho thuê xe hơi ở Vienna. Sau khi mã hóa một số phương tiện của mình dưới dạng token, công ty nhận thấy những người nắm giữ token có xu hướng đối xử với xe cộ cẩn thận hơn hẳn. Họ tự nguyện rửa xe, dọn dẹp nội thất, mặc dù không có bất kỳ phần thưởng nào. Chính cảm giác được sở hữu, dù chỉ là một phần nhỏ, đã tạo ra sự thay đổi lớn trong cách mọi người nhìn nhận về những chiếc xe này.
Tương Lai Nơi Con Người Không Bị Bỏ Lại Phía Sau
DePIN cũng có tiềm năng tương tự trong việc giải quyết vấn đề bất bình đẳng xã hội do tự động hóa gây ra. DePIN cung cấp một khuôn khổ cho phép các thiết bị tự động ở mọi cấp độ tạo ra giá trị cho chủ sở hữu của chúng. Từ điện thoại thông minh, máy bay không người lái cho đến xe cộ, DePIN cho phép mọi người khai thác tối đa tiềm năng của các thiết bị hàng ngày, kiếm token bằng cách cung cấp các dịch vụ trong thế giới thực.
Khi các thiết bị ngày càng thông minh hơn, chúng sẽ có khả năng làm được nhiều việc hơn, từ đó mở ra những trường hợp sử dụng DePIN mới và nhiều cơ hội kiếm thưởng hơn. Và một lần nữa, chúng ta sẽ là những cổ đông, chứ không phải nạn nhân, khi thế giới chuyển dịch từ cơ sở hạ tầng tập trung sang sở hữu cộng đồng.
Không thể ngăn cản sự đổi mới, nhưng chúng ta, với tư cách là một xã hội, phải luôn quan tâm đến những người chịu ảnh hưởng từ nó. Tự động hóa hứa hẹn mang lại cho các doanh nghiệp hàng tỷ USD doanh thu mới, nhưng đồng thời cũng có nguy cơ khiến hàng triệu người không thể kiếm sống.
Với một quy trình có tác động lớn như vậy, điều quan trọng là phải đảm bảo rằng nó không chỉ mang lại lợi ích cho một số ít – và với RWA dạng máy móc và DePIN, chúng ta có thể kiến tạo một tương lai mà tất cả mọi người đều có cổ phần trong nền kinh tế máy móc đang bùng nổ.
