Tác giả: Nik Popli, Time; Người dịch: Tao Zhu, Jinse Finance
Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ từ lâu đã tự hào về sự độc lập của mình trước áp lực chính trị. Nhưng truyền thống đó đang chịu áp lực mới khi Tổng thống Donald Trump tăng cường chỉ trích Chủ tịch Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ Jerome Powell vì từ chối cắt giảm lãi suất.
"Nếu tôi muốn ông ta ra đi, tin tôi đi, ông ta sẽ nhanh chóng ra đi", Trump nói với các phóng viên tại Phòng Bầu dục vào thứ năm. Tổng thống còn nhấn mạnh thêm trên nền tảng truyền thông xã hội Truth Social của mình: "Việc sa thải Powell diễn ra quá chậm!" ông đã viết.
Tổng thống Donald Trump tham gia cùng thành viên Hội đồng Dự trữ Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ Jerome Powell khi ông công bố đề cử ông làm chủ tịch tiếp theo Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ tại Vườn Hồng của Nhà Trắng, thứ năm, ngày 2 tháng 11 năm 2017, tại Washington, D.C. Jabin Botsford—The Washington Post qua Getty Images
Cuộc tấn công lần là một trong những động thái rõ ràng nhất của Trump nhằm làm suy yếu tính độc lập về chính trị của một cơ quan vốn độc lập với Nhà Trắng và đảm bảo quản lý ổn định nền kinh tế. Powell đã phát biểu tại Câu lạc bộ Kinh tế Chicago vào thứ Tư, phản đối sự can thiệp của chính trị và cho biết Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ sẽ đưa ra quyết định chỉ dựa trên những gì tốt nhất cho người dân Mỹ.
“Đây là điều duy nhất chúng ta sẽ làm,” Powell nói. "Chúng tôi sẽ không bao giờ phải chịu bất kỳ áp lực chính trị nào... Nền độc lập của chúng tôi là vấn đề pháp luật." Powell nói thêm rằng các thống đốc Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ"không thể bị cách chức trừ khi có lý do" và rằng "nhiệm kỳ của chúng tôi rất dài và dường như không có giới hạn".
Tuy nhiên, điều đó vẫn không ngăn được Trump cố gắng sa thải chủ tịch Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ. “Tôi không cho rằng ông ấy đang làm tốt công việc của mình”, tổng thống cho biết hôm thứ năm, tuyên bố Powell đã cắt giảm lãi suất “quá muộn”. Powell lần đầu tiên được Trump đề cử làm chủ tịch Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ vào năm 2017 và được Tổng thống Joe Biden đề cử lại vào năm 2022. Nhiệm kỳ chủ tịch hiện tại của ông sẽ được gia hạn đến tháng 5 năm 2026.
Trong khi các tổng thống trước đây bày tỏ sự không hài lòng vì quyết định về lãi suất của Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ xung đột với các mục tiêu chính sách của mình, thì bình luận của Trump đã làm dấy lên lo ngại về sự can thiệp của chính trị vào chính sách tiền tệ, một diễn biến có thể làm xáo trộn thị trường và làm suy yếu uy tín của ngân hàng trung ương.
“Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ cần có được lòng tin của công chúng”, Sarah Binder, chuyên gia Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ và là thành viên cấp cao tại Viện Brookings, cho biết. “Nhưng nếu tổng thống cố gắng loại Powell khỏi vị trí của mình, điều đó sẽ chỉ làm tăng thêm sự bất ổn mà thị trường sẽ không mấy vui vẻ.”
Sau đây là những điều cần biết về giới hạn quyền lực của tổng thống đối với Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ và rủi ro mà nền kinh tế phải đối mặt.
Trump có thể sa thải Powell không?
Về mặt pháp lý, câu trả lời rất phức tạp và chưa được kiểm chứng. Chủ tịch Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ chưa bao giờ bị tổng thống cách chức.
Đạo luật Dự trữ Liên bang cho phép sa thải các thành viên hội đồng quản trị, bao gồm cả chủ tịch, “vì lý do chính đáng”. Nhưng lịch sử , điều này nhìn lên hiểu là hành vi sai trái hoặc bất tài hơn là do khác biệt về chính sách. Binder cho biết: "Toà án thường không coi những bất đồng về việc thiết lập mức giá là 'lý do chính đáng'".
Mặc dù Trump và các đồng minh đã nêu khả năng sa thải Powell kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông, nhưng họ vẫn chưa làm vậy, có thể là do hoàn cảnh pháp lý không chắc chắn và phản ứng chính trị dữ dội mà điều này gây ra.
Bản thân Powell đã nói rõ rằng ông sẽ không ra đi một cách lặng lẽ. Tháng 11 năm ngoái, khi được hỏi liệu ông có từ chức nếu Trump yêu cầu hay không, ông đã trả lời ngắn gọn: "Không".
Tuy nhiên, chính quyền Trump dường như đang đặt nền tảng cho một cuộc đối đầu tiềm tàng. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent gần đây đã nói với Bloomberg rằng ông dự kiến sẽ bắt đầu phỏng vấn những người có thể kế nhiệm Powell vào mùa thu.
Nỗ lực của Trump nhằm loại bỏ Powell diễn ra trong bối cảnh Tòa án Tối cao đang xem xét một vụ án liên quan đến quyền sa thải các quan chức cấp cao tại các cơ quan độc lập của tổng thống. Mặc dù vụ việc liên quan đến Ban Quan hệ Lao động Quốc gia và Ban Bảo vệ Hệ thống Công trạng, nhưng tác động của nó có thể rộng hơn nhiều. Nếu tòa án đứng về phía chính quyền Trump, điều này có thể được hiểu là một tín hiệu cho thấy tòa án sẽ giải quyết xung đột pháp lý của Trump về việc muốn loại bỏ Powell, mặc dù Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ đã tuyên bố rằng họ không cho rằng rằng thách thức đó có hiệu lực.
Trọng tâm của cuộc tranh luận là một tiền lệ pháp lý có từ gần một thế kỷ trước: Humphrey Executor v. United States, một phán quyết của Tòa án Tối cao năm 1935 hạn chế quyền hạn của tổng thống trong việc cách chức người đứng đầu một cơ quan độc lập mà không cần lý do. Phán quyết này từ lâu đã bảo vệ các chủ tịch Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ khỏi bị cách chức chính trị nhưng có thể sớm bị Tòa án Tối cao bảo thủ kiểm tra.
Rủi ro kinh tế
Trump cáo buộc Powell không hành động đủ mạnh mẽ để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, cho rằng chủ tịch Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ đang "chơi trò chính trị" khi giữ nguyên lãi suất. Nhưng các nhà ngân hàng trung ương và nhiều nhà kinh tế lại có quan điểm ngược lại: Một Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ độc lập là điều cần thiết để kiểm soát lạm phát và định hướng nền kinh tế, và việc đầu hàng trước các yêu cầu chính trị có thể gây tổn hại đến nền kinh tế và lòng tin toàn cầu vào các thể chế của Hoa Kỳ.
Powell nhấn mạnh rằng các quyết định của Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ"hoàn toàn dựa trên những gì tốt nhất cho tất cả người Mỹ". Trong bài phát biểu hôm thứ Tư, ông cảnh báo rằng mức thuế quan toàn diện của Trump có thể đưa nền kinh tế Hoa Kỳ vào "tình hình thách thức"tăng và tăng trưởng chậm hơn - những điều kiện sẽ làm phức tạp thêm nhiệm vụ kép Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ là đạt được sự ổn định giá cả và việc làm tối đa. Thuế quan của Trump đã làm tăng chi phí của nhiều mặt hàng nhập khẩu, thắt chặt ngân sách hộ gia đình và làm dấy lên lo ngại rằng chính sách này đang làm chậm nền kinh tế vào thời điểm lạm phát vẫn cao hơn mục tiêu 2% Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ.
Cùng lúc đó, tổng thống kêu gọi cắt giảm lãi suất ngay lập tức, lưu ý rằng Ngân hàng Trung ương Châu Âu đã cắt giảm lãi suất vào thứ năm.
Phòng thí nghiệm Ngân sách Yale ước tính rằng tác động lạm phát của thuế quan của Trump tương đương với mức tăng thuế thực tế là 4.900 đô la cho mỗi hộ gia đình. Đồng thời, lãi suất dài hạn tăng vọt, khiến vay mượn trở nên đắt đỏ hơn đối với người mua nhà, doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Jerome Powell là ai?
Powell, 71 tuổi, hiện đang đảm nhiệm nhiệm kỳ thứ hai với tư cách là chủ tịch Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ, cơ quan hoạch định chính sách kinh tế quyền lực nhất của quốc gia. Là một đảng viên Cộng hòa, ông là cựu chuyên gia ngân hàng đầu tư được Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm vào hội đồng thống đốc Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ năm 2012 và được Trump thăng chức làm chủ tịch năm 2017. Sau đó, Biden đã tái bổ nhiệm ông, thể hiện sự tin tưởng rộng rãi của lưỡng đảng vào khả năng quản lý ngân hàng trung ương của ông.
Trong nhiệm kỳ của Powell, Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ đã phải đối mặt với sê-ri cú sốc kinh tế, từ suy thoái do dịch bệnh gây ra cho đến đợt lạm phát tăng mạnh nhất trong bốn thập kỷ. Dưới sự lãnh đạo của ông, ngân hàng trung ương đã cắt giảm lãi suất xuống gần bằng 0 vào năm 2020 để ổn định nền kinh tế trong đại dịch COVID-19, sau đó tăng lãi suất bắt đầu từ năm 2022 để kiềm chế lạm phát đã tăng vọt lên hơn 9%.
Mặc dù lạm phát đã hạ nhiệt vào tháng 3 xuống mức thấp nhất trong sáu tháng, nhưng con đường phía trước vẫn rất gập ghềnh và Powell phải đối mặt với sự chỉ trích từ cả cánh tả và cánh hữu về việc liệu Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ đang hành động quá chậm hay quá mạnh.
Binder cho biết: "Tỷ lệ ủng hộ Powell có lẽ đã giảm đáng kể so với nhiệm kỳ đầu tiên của Trump khi nền kinh tế thực sự hoạt động tốt". “Nhiều người có lẽ sẽ nói rằng Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ đã phạm phải một sai lầm lớn về chính sách khi hành động quá muộn để kiềm chế lạm phát vào năm 2022-23. Câu hỏi bây giờ là, ai sẽ thay thế Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ?”
