Tác giả: Daniel Barabander, Đối tác đầu tư quỹ Variant; Người dịch: AIMan@ Jinse Finance
Nếu tương lai của Internet là một thị trường các tác nhân (hay còn gọi là tác nhân thông minh) trả tiền cho nhau để cung cấp dịch vụ, thì crypto sẽ tìm được sự phù hợp giữa sản phẩm và thị trường chính thống mà trước đây nó chỉ có thể mơ ước. Mặc dù tôi tin rằng các đại lý sẽ trả tiền cho nhau để cung cấp dịch vụ, tôi không chắc liệu mô hình thị trường này có thành công hay không.
Khi nói đến “thị trường”, tôi muốn nói đến một hệ sinh thái phi tập trung, không cần xin phép của các tác nhân được phát triển độc lập, phối hợp lỏng lẻo — internet giống một thị trường mở hơn là một hệ thống tập trung, có kế hoạch. Linux là một ví dụ điển hình của mô hình "chợ". Điều này trái ngược với mô hình “nhà thờ”: các dịch vụ được kiểm soát chặt chẽ, tích hợp theo chiều dọc do một số ít công ty lớn quản lý. Windows là một ví dụ điển hình. (Thuật ngữ này xuất phát từ bài luận kinh điển "The Cathedral and the Bazaar" của Eric Raymond, mô tả sự phát triển mã nguồn mở như một hệ thống hỗn loạn nhưng có khả năng thích ứng—một hệ thống đang phát triển có thể phát triển vượt qua các cấu trúc được quản lý cẩn thận theo thời gian.)
Hãy cùng phân tích từng điều kiện — thanh toán ủy nhiệm và sự trỗi dậy của các khu chợ — và sau đó giải thích lý do tại sao, nếu cả hai đều thành hiện thực, crypto không chỉ hữu ích mà còn cần thiết.
Hai điều kiện
Điều kiện 1: Thanh toán sẽ được tích hợp vào hầu hết các giao dịch ủy quyền.
Internet như chúng ta biết trợ cấp chi phí bằng cách bán quảng cáo dựa trên số lần xem trang ứng dụng. Nhưng trong thế giới của proxy, mọi người sẽ không còn cần phải truy cập vào trang web để sử dụng các dịch vụ trực tuyến nữa. Các ứng dụng cũng sẽ ngày càng dựa trên tác nhân hơn là dựa trên giao diện người dùng.
Các đại lý không có đủ người xem để thu hút quảng cáo, do đó, các ứng dụng cần điều chỉnh chiến lược kiếm tiền và tính phí trực tiếp cho các đại lý cho các dịch vụ của họ. Về cơ bản, đây là trạng thái hiện tại của API - các dịch vụ như LinkedIn là miễn phí, nhưng nếu bạn muốn sử dụng API (hay còn gọi là người dùng "bot"), bạn phải trả phí.
Với điều kiện như vậy, chức năng thanh toán có thể sẽ được tích hợp vào hầu hết các giao dịch của đại lý. Đại lý sẽ cung cấp dịch vụ và tính phí người dùng/đại lý dưới dạng giao dịch nhỏ. Ví dụ, bạn có thể nhờ các đại lý cá nhân của mình tìm kiếm ứng viên phù hợp trên LinkedIn. Mỗi đại lý sẽ liên lạc với một đại lý tuyển dụng của LinkedIn, người này sẽ nhận được một khoản phí trả trước cho dịch vụ.
Điều kiện 2: Người dùng sẽ dựa vào các proxy do các nhà phát triển độc lập xây dựng với các mẹo/ dữ liệu/công cụ siêu chuyên biệt, hình thành nên một thị trường các proxy không đáng tin cậy gọi dịch vụ của nhau.
Về nguyên tắc thì kịch bản này có lý, nhưng tôi không chắc nó sẽ diễn ra thế nào trong thực tế.
Sau đây là lý do tại sao khu chợ này được thành lập:
Hiện nay, con người thực hiện phần lớn công việc dịch vụ và chúng ta sử dụng Internet để giải quyết nhiệm vụ riêng biệt. Nhưng với sự phát triển của các tác nhân thông minh, phạm vi nhiệm vụ mà chúng ta giao phó cho công nghệ sẽ mở rộng đáng kể. Người dùng sẽ cần các tác nhân thông minh với lời nhắc chuyên biệt, lệnh gọi công cụ và dữ liệu để thực hiện nhiệm vụ cụ thể của họ. Nhiệm vụ này quá đa dạng để một nhóm nhỏ các công ty đáng tin cậy có thể giải quyết, giống như iPhone dựa vào một hệ sinh thái rộng lớn gồm các nhà phát triển bên thứ ba để phát huy hết tiềm năng của nó.
Nhân vật này sẽ được đảm nhiệm bởi các nhà phát triển tác nhân độc lập, những người có khả năng tạo ra các tác nhân chuyên nghiệp với chi phí phát triển rất thấp (ví dụ: mã hóa khí quyển) và một mô hình mã nguồn mở. Điều này sẽ hình thành nên một thị trường dài các tác nhân cung cấp dữ liệu/mẹo/công cụ có độ chính xác cao, hình thành nên một "thị trường". Người dùng sẽ yêu cầu các tác nhân thực hiện nhiệm vụ và các tác nhân này sẽ gọi các tác nhân khác có khả năng chuyên biệt để hoàn thành nhiệm vụ và các tác nhân này sẽ gọi các tác nhân khác, tạo thành một Chuỗi dài (Lưu ý: Chuỗi dài là cấu trúc mạng trong đó các thiết bị được kết nối thành Chuỗi hoặc vòng).
Trong bối cảnh chợ đen này, phần lớn các proxy cung cấp dịch vụ đều không đáng tin cậy vì chúng được cung cấp bởi các nhà phát triển vô danh và có mục đích sử dụng khá hẹp. Các đại lý trong danh sách dài rất khó có thể xây dựng đủ uy tín để được tin cậy. Vấn đề tin cậy này đặc biệt nghiêm trọng trong mô hình Chuỗi liên kết, vì lòng tin của người dùng dần suy yếu theo từng liên kết trong Chuỗi liên kết khi các dịch vụ được chuyển giao cho các tác nhân mà người dùng tin tưởng (hoặc thậm chí có thể xác định một cách hợp lý).
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi chưa có lời giải khi nghĩ về cách thực hiện điều này trong thực tế:
Hãy bắt đầu với trường hợp sử dụng chính của dữ liệu chuyên nghiệp như một tác nhân trên thị trường và xem xét một ví dụ để đặt nền tảng. Hãy tưởng tượng một công ty luật nhỏ xử lý lượng lớn cho khách hàng crypto . Công ty có hàng trăm điều khoản đàm phán. Nếu bạn là một công ty crypto đang trong vòng gọi vốn hạt giống, bạn có thể hình dung rằng một đại lý sẽ sử dụng một mô hình được tinh chỉnh dựa trên các điều khoản này để đánh giá liệu điều khoản của bạn có phù hợp với thị trường hay không, điều này sẽ rất hữu ích.
Nhưng hãy nghĩ xem, liệu công ty luật có thực sự quan tâm đến suy đoán dữ liệu này thông qua proxy không? Việc cung cấp dịch vụ này cho công chúng dưới dạng API thực chất là biến dữ liệu của công ty luật thành hàng hóa, và điều mà các công ty luật thực sự muốn là tăng phí cho thời gian của luật sư. Còn những cân nhắc về mặt pháp lý/quy định thì sao? Dữ liệu có giá trị nhất thường có hệ thống pháp lý yêu cầu phải giữ bí mật nghiêm ngặt — điều này phần lớn giải thích giá trị của dữ liệu và lý do tại sao ChatGPT không thể truy cập dữ liệu. Nhưng các công ty luật bị hạn chế nghiêm ngặt việc chia sẻ dữ liệu này do nghĩa vụ bảo mật. Ngay cả khi dữ liệu cơ bản không được chia sẻ trực tiếp, tôi vẫn rất nghi ngờ rằng "sương mù" của mạng nơ-ron nhân tạo có đủ để giúp các công ty luật an tâm rằng thông tin sẽ không bị rò rỉ. Với tất cả những điều này, liệu các công ty luật có nên sử dụng mô hình này trong nội bộ để cung cấp dịch vụ pháp lý tốt hơn so với đối thủ cạnh tranh trong khi vẫn tiếp tục bán thời gian cho luật sư hay không?
Theo tôi, “điểm hấp dẫn” đối với dữ liệu và cơ quan chuyên nghiệp là nơi dữ liệu có giá trị cao do việc kinh doanh không nhạy cảm tạo ra (ví dụ: chăm sóc sức khỏe, pháp lý, v.v.) có thể đóng vai trò bổ sung cho các dịch vụ cốt lõi tính phí của họ. Ví dụ, một công ty vận chuyển (một việc kinh doanh không nhạy cảm) sẽ tạo ra lượng lớn dữ liệu có giá trị trong việc kinh doanh vận chuyển của mình (đây chỉ là suy đoán của tôi; tôi không biết gì về ngành vận chuyển). Do đó, công ty vận chuyển có thể sẵn sàng thuê một công ty khai thác dữ liệu này với một khoản phí, vì nếu không, dữ liệu sẽ bị lãng phí. Dữ liệu này có thể rất có giá trị đối với một số người (chẳng hạn như Quỹ phòng hộ). Nhưng có bao nhiêu kịch bản như vậy? (Đây không phải là câu hỏi tu từ; nếu bạn biết một số tình huống hay, vui lòng để lại bình luận cho tôi.)
Về mẹo và công cụ gọi, tôi không chắc có bất cứ điều gì mà một nhà phát triển độc lập có thể cung cấp mà không đủ phổ biến để được sản xuất bởi một thương hiệu đáng tin cậy. Suy nghĩ đơn giản của tôi là nếu một lời khuyên/công cụ đủ giá trị đối với một nhà phát triển độc lập để tạo ra lợi nhuận, thì tại sao một thương hiệu đáng tin cậy lại không tham gia và xây dựng việc kinh doanh xung quanh nó? Tôi cho rằng đó chỉ là do tôi thiếu trí tưởng tượng – số lượng lượng lớn các kho lưu trữ chuyên biệt trên GitHub cung cấp một phép so sánh hay cho tình huống proxy. Tôi hoan nghênh những gợi ý về ví dụ sử dụng hữu ích.
Nếu tình hình thực tế không ủng hộ kịch bản thị trường, phần lớn các công ty cung cấp dịch vụ sẽ tương đối đáng tin cậy vì chúng được phát triển bởi các thương hiệu lớn. Các tác nhân có thể hạn chế tương tác của mình với một nhóm tác nhân đáng tin cậy và dựa vào Chuỗi tin cậy để thực thi các đảm bảo dịch vụ.
Tại sao lại là crypto
Nếu internet trở thành nơi giao dịch của các tác nhân chuyên nghiệp nhưng phần lớn không đáng tin cậy (điều kiện 2) cung cấp dịch vụ thanh toán (điều kiện 1), thì vai trò của crypto trở nên rõ ràng hơn: nó cung cấp các đảm bảo sàn giao dịch trong hoàn cảnh có độ tin cậy thấp.
Trong khi người dùng sẽ làm mọi cách để sử dụng một dịch vụ trực tuyến miễn phí (vì điều tệ nhất có thể xảy ra là lãng phí thời gian), thì khi liên quan đến tiền bạc, người dùng muốn đảm bảo rằng họ nhận được những gì họ đã trả tiền. Ngày nay, người dùng có được sự đảm bảo này thông qua quy trình “tin tưởng nhưng xác minh”. Bạn tin tưởng vào đối tác giao dịch hoặc nền tảng mà bạn đã trả tiền cho dịch vụ và xác minh sau khi bạn nhận được dịch vụ.
Nhưng trong thị trường ủy nhiệm, sự tin tưởng và xác minh sau đó gần như không thể đạt được.
lòng tin. Như đã đề cập ở trên, các đại lý trong danh sách dài rất khó có thể xây dựng đủ uy tín để các đại lý khác tin tưởng.
Sau khi xác minh. Các tác nhân sẽ liên lạc với các tác nhân khác theo Chuỗi dài, do đó khả năng người dùng tự mình xác minh công việc và xác định tác nhân nào mắc lỗi hoặc có hành vi không đúng sẽ khó khăn hơn.
Kết quả cuối cùng là mô hình “tin tưởng nhưng phải xác minh” mà chúng ta đang dựa vào hiện nay sẽ không bền vững trong vũ trụ này. Và đây chính xác là điểm mạnh crypto- trao đổi giá trị trong một hoàn cảnh không đáng tin cậy. Crypto đạt được điều này bằng cách thay thế lòng tin, danh tiếng và xác minh của con người sau đó bằng mật mã và an ninh kinh tế crypto .
Crypto: Một tác nhân cung cấp dịch vụ chỉ có thể được trả tiền nếu họ có thể chứng minh crypto với tác nhân yêu cầu dịch vụ rằng họ thực sự đã hoàn thành nhiệm vụ đã hứa. Ví dụ, một proxy có thể cung cấp xác thực TEE hoặc bằng chứng zkTLS (nếu đủ rẻ/đủ nhanh) cho thấy nó đã thu thập dữ liệu từ một trang web, chạy một mô hình hoặc đóng góp một lượng sức mạnh tính toán nhất định. Đây đều là những hoạt động mang tính xác định và tương đối dễ xác minh crypto.
Crypto: Các đại lý cung cấp dịch vụ đặt cược một tài sản có thể bị cắt giảm nếu bị phát hiện gian lận, tạo ra khích lệ kinh tế thúc đẩy hành động trung thực ngay cả khi không có sự tin tưởng. Ví dụ, một tác nhân có thể nghiên cứu một chủ đề và cung cấp báo cáo– nhưng làm sao chúng ta biết được liệu báo cáo đó có được thực hiện “tốt” hay không? Đây là dạng khó xác minh hơn vì nó không mang tính quyết định và việc đạt được khả năng xác minh mờ chính xác từ lâu đã là mục tiêu tối thượng của các dự án crypto. Nhưng tôi hy vọng cuối cùng chúng ta có thể xác minh được sự mơ hồ bằng cách sử dụng AI như một trọng tài trung lập. Chúng ta có thể hình dung một quá trình giải quyết tranh chấp/xóa bỏ được thực hiện bởi một ủy ban AI trong một hoàn cảnh giảm thiểu sự tin cậy như Hoàn cảnh thực thi đáng tin cậy (TEE). Khi một tác nhân tranh chấp công việc của một tác nhân khác, mỗi AI trong ủy ban đều có quyền truy cập vào dữ liệu đầu vào, đầu ra và thông tin chi tiết về công việc của tác nhân đó (lịch sử tranh chấp trong quá khứ/công việc mạng, v.v.). Sau đó, họ có thể quyết định có nên tịch thu nó hay không. Điều này sẽ hoạt động như một hình thức xác minh lạc quan, trong đó khích lệ kinh tế sẽ ngăn chặn các bên gian lận ngay từ đầu.
Trên thực tế, crypto cho phép chúng ta phân chia các khoản thanh toán thông qua bằng chứng dịch vụ — không có tác nhân nào được trả tiền trừ khi công việc đã hoàn thành có thể xác minh được. Trong nền kinh tế proxy không cần cấp phép, đây là phương pháp duy nhất mở rộng để đảm bảo độ tin cậy ở biên.
Tóm lại, nếu phần lớn các giao dịch proxy không liên quan đến thanh toán (tức là không đáp ứng điều kiện 1) hoặc được thực hiện với các thương hiệu đáng tin cậy (tức là không đáp ứng điều kiện 2), chúng tôi có thể không cần thiết lập kênh crypto cho proxy. Bởi vì khi không liên quan đến tiền bạc, người dùng có thể tương tác với các bên thứ ba không đáng tin cậy một cách tự tin; và khi liên quan đến tiền bạc, các đại lý chỉ cần đưa một số lượng hạn chế các thương hiệu/tổ chức đáng tin cậy vào danh sách trắng để tương tác, và Chuỗi tin cậy có thể đảm bảo rằng các lời hứa về dịch vụ do mỗi đại lý cung cấp sẽ được thực hiện.
Nhưng nếu cả hai điều kiện đều được đáp ứng, crypto sẽ trở thành cơ sở hạ tầng không thể thiếu, là cách duy nhất mở rộng để xác minh công việc và thực hiện thanh toán trong hoàn cảnh không cần cấp phép và có độ tin cậy thấp. Crypto cung cấp cho khu chợ những công cụ để vượt mặt nhà thờ.
