Tại tọa đàm “Tài sản mã hóa: Từ vùng xám đến thí điểm – Giải pháp đảm bảo minh bạch, an toàn, hiệu quả” ngày 6/11, ông Phan Đức Trung – Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam – chia sẻ rằng năng lực phân tích dữ liệu blockchain trong nước hiện còn rất hạn chế. Theo ông, chỉ khoảng ba doanh nghiệp Việt Nam sở hữu đủ công nghệ và nhân lực để thực hiện việc truy xuất chuyên sâu, và chi phí cho mỗi lần phân tích có thể lên đến 50.000 USD, nên thường chỉ áp dụng trong những vụ việc quy mô lớn.
Ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam
Tội phạm tài chính liên quan blockchain đang giảm mạnh
Ông Trung cho biết các lo ngại về tội phạm tài chính trong lĩnh vực blockchain có dấu hiệu giảm rõ rệt trên phạm vi toàn cầu. Dữ liệu quốc tế cho thấy tỷ lệ giao dịch liên quan hoạt động phi pháp đã từ mức 0,4–0,5% giảm xuống còn khoảng 0,15% vào năm 2024, bất chấp việc tổng khối lượng giao dịch tăng mạnh.
Theo ông, bản thân blockchain tạo ra hệ thống lưu trữ giao dịch công khai và không thể chỉnh sửa, giúp việc theo dõi và truy vết dễ dàng hơn nhiều so với những kênh tài chính truyền thống. Điều này hỗ trợ đáng kể cho ngân hàng và cơ quan chức năng khi phát hiện hành vi rửa tiền hay gian lận.
Ông khẳng định: nếu có cơ chế quản lý phù hợp, tài sản mã hóa không làm gia tăng rủi ro, mà ngược lại còn góp phần nâng mức độ minh bạch của các dòng tiền.
20 triệu người Việt đã tham gia thị trường tài sản mã hóa
Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có lượng người sở hữu tài sản số cao nhất, ước tính khoảng 20 triệu người. Tuy nhiên, phần lớn tài sản này đang nằm trên các sàn quốc tế, không chịu sự quản lý của cơ quan chức năng trong nước và chưa tạo ra giá trị rõ rệt cho nền kinh tế.
Ông Trung nhận định: một khi Việt Nam xây dựng được khung pháp lý rõ ràng, tài sản mã hóa hoàn toàn có thể trở thành kênh dẫn vốn bổ sung cho nền kinh tế số, đứng bên cạnh hệ thống ngân hàng và thị trường chứng khoán truyền thống. Nền tảng của sự phát triển này là niềm tin vào pháp luật, vào công nghệ và vào tính minh bạch của thị trường.
Hạ tầng dữ liệu – điểm nghẽn lớn nhất
Một vấn đề then chốt hiện nay là năng lực truy vết và phân tích dữ liệu blockchain còn quá mỏng. Với chỉ ba doanh nghiệp có khả năng xử lý và mức chi phí lên đến hàng chục nghìn USD mỗi lần, Việt Nam gặp khó khi muốn kiểm soát các vấn đề liên quan tài sản số ở quy mô lớn.
Ông Trung dẫn chứng mô hình của Trung Quốc – nơi đã xây dựng 100 điểm dữ liệu tập trung để tiết kiệm chi phí và đảm bảo quản lý chặt chẽ. Theo ông, dù công nghệ có phát triển đến đâu, ba yếu tố nền tảng vẫn là: lưu trữ – truyền dẫn – pháp lý.
Ông cũng nhắc đến các mô hình quốc tế:
-
Trung Quốc xem tài sản số là một phần chiến lược kinh tế quốc gia từ 2019 và cho phép thử nghiệm trong các khu đổi mới sáng tạo.
-
Singapore triển khai “sandbox” để doanh nghiệp thử nghiệm mô hình mới dưới sự kiểm soát rủi ro.
-
Liên minh châu Âu và Thái Lan đã ban hành các khung pháp lý như MiCA, coi tài sản mã hóa là một trụ cột của kinh tế số.
Theo ông Trung, thay vì né tránh, nhiều quốc gia đã chọn cách quản lý dựa trên hiểu biết để thúc đẩy phát triển – một hướng đi mà Việt Nam nên tiếp cận.
Khung pháp lý Việt Nam đang tiến rất nhanh
Nghị quyết 05/2025 của Chính phủ đánh dấu lần đầu tiên tài sản mã hóa được định danh và cho phép thí điểm trong khuôn khổ pháp lý chính thức. Ông Trung cho rằng đây là bước đi quan trọng, thể hiện sự chủ động của Chính phủ trong việc đón đầu kinh tế số và vẫn đảm bảo an toàn cho hệ thống cũng như nhà đầu tư.
Ông tin rằng nếu duy trì tốc độ hiện nay, Việt Nam có thể hoàn thiện khung pháp lý mang tính tương thích quốc tế chỉ trong 2–3 năm tới, tạo nền tảng để bảo vệ người dùng và thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài sản số.
