Một nhận định đang khiến cộng đồng trader tranh cãi dữ dội:

“Layer-1 (ETH, SOL và các blockchain nền tảng) không còn đáng để đầu tư dài hạn. Blockspace sẽ luôn dư thừa – giống như mua Cisco năm 2000.”

Quan điểm này được đưa ra bởi Jonah – host podcast của Blockworks – và đã tạo ra một cuộc tranh luận cực lớn.
Nhưng liệu điều này đúng? Hay chỉ là một góc nhìn quá cực đoan?

Hãy phân tích bằng dữ liệu, không cảm xúc.

1. L1 Không Còn Đáng Đầu Tư Dài Hạn? Đây Là Lý Do Quan Điểm Này Xuất Hiện

1.1 Blockspace đang dư thừa thật

• Hàng trăm blockchain cạnh tranh tốc độ & phí.

• Hầu hết đều có khả năng mở rộng lớn hơn nhu cầu thực tế.

• Số lượng chain tăng nhanh hơn nhiều so với số lượng user thực.

Dữ liệu:

• Theo Coin98 Analytics, hơn 120+ blockchain EVM & non-EVM đang hoạt động.

• Nhiều chain có TPS lý thuyết cao gấp 10–100 lần Solana.

→ Cung tăng, cầu không tăng theo → blockspace rẻ đi, giá trị token L1 bị pha loãng.

1.2 So sánh với Cisco năm 2000

Cisco từng là vua hạ tầng Internet, nhưng:

• Năng lực hạ tầng tăng quá nhanh → cung vượt cầu.

• Cổ phiếu Cisco suốt 20 năm không quay lại ATH năm 2000.

Lập luận của Jonah:

L1 hôm nay giống Cisco: tăng trưởng ban đầu mạnh → bão hòa → giá khó tăng dài hạn.

2. Nhưng ETH & SOL Có Thực Sự Giống Cisco? Dữ Liệu Cho Thấy Điều Ngược Lại

Quan điểm “L1 vô giá trị vì blockspace dư thừa” chỉ đúng một nửa.

❌ Blockspace có thể dư

✔️ Nhưng blockspace giá trị cao lại cực kỳ hiếm

Ví dụ kinh điển:

“Đất có khắp nơi. Nhưng đất trung tâm New York khác hoàn toàn đất sa mạc Sahara.”

Blockchain cũng như vậy:

2.1 Ethereum – blockspace đắt nhất thị trường

Dữ liệu:

• Thu phí 1 ngày: cao nhất thế giới crypto

• 70% TVL DeFi nằm trên ETH & L2

• Developer active: ~16.500 dev/năm (Electric Capital 2024)

→ Developer chọn Ethereum → Dapp chọn Ethereum → User đổ về Ethereum → blockspace ETH có giá trị cao.

2.2 Solana – tốc độ tăng trưởng người dùng nhanh nhất

Số liệu nổi bật 12 tháng gần đây:

• Active addresses Solana tăng hơn 300%

• Volume DEX Solana vượt cả Ethereum nhiều tuần liên tiếp

• Meme + DeFi + SocialFi nở rộ → hệ sinh thái tự nuôi nhau

→ Solana có flywheel phát triển tương tự ETH ở giai đoạn 2020–2021.

2.3 Sui – kẻ thách thức mới đáng xem

• Tốc độ tăng trưởng dev thuộc top đầu.

• Các dự án game & infra tăng nhanh.

• Phí rẻ nhưng hoạt động thật từ user/game đang tăng.

3. Quan điểm “Memecoin sẽ đạt 10B market cap” – Nghe vô lý nhưng hoàn toàn có cơ sở

Jonah cũng đưa ra ý thứ 2:

“Memecoin chưa chết. Một đồng kiểu $asscoin sẽ đạt 10 tỷ USD trong năm tới.”

Nghe điên. Nhưng lịch sử thì không nói dối.

Dữ liệu lịch sử:

• DOGE ATH: 88B USD

• SHIB ATH: 40B USD

• PEPE từ 2023–2025: tăng >1200 lần

Mỗi chu kỳ, memecoin:

• Dẫn đầu lượng user mới

• Tạo volume khổng lồ

• Thu hút thanh khoản tốc độ cao

• Thường outperform L1 trong ngắn hạn

→ Về mặt hành vi thị trường: memecoin không bao giờ chết.

4. Vậy rốt cuộc: ETH & SOL có đáng để đầu tư dài hạn?

✔️ Đáng, nếu bạn tin rằng:

• Giá trị đến từ network effect và nhà phát triển.

• Flywheel của Ethereum & Solana vẫn chưa đạt đỉnh.

• Thị trường sẽ ưu tiên chất lượng thay vì số lượng chain.

• Blockspace “cao cấp” vẫn sẽ được định giá cao.

❌ Không đáng, nếu bạn tin rằng:

• Blockspace sẽ trở thành commodity (như nước, điện).

• Người dùng sẽ chọn chain rẻ nhất, nhanh nhất (không quan tâm thương hiệu).

• L1 đã đạt đỉnh tăng trưởng và khó trở lại mức lợi nhuận cao.

5. Kết luận — Thị trường có thể đang pha loãng, nhưng giá trị không được phân bổ đồng đều

Cả hai quan điểm đều có lý:

• Memecoin: sẽ còn tăng trưởng cực mạnh, vì tâm lý “xổ số” là bản năng con người.

• L1: không chết, nhưng chỉ vài chain giữ được vị thế thật sự.

Điều quan trọng nhất:

**Không phải “blockspace có dư hay không”,

mà là “ai sở hữu blockspace có giá trị nhất”.**

Ethereum, Solana và một vài chain khác đang chứng minh điều đó bằng dữ liệu thực tế.

Thay vì chọn phe, trader và nhà đầu tư nên tự hỏi:

👉 Mình đang nắm blockspace thuộc phân khúc New York… hay sa mạc Sahara?