💪 Vì sao bỏ phiếu bằng token không đủ tốt để bảo vệ holder? Phần lớn DAO hiện nay dùng mô hình ai nắm nhiều token thì có tiếng nói lớn. Cách này đơn giản nhưng có nhiều vấn đề khi DAO lớn dần. Việc bỏ phiếu gần như không tốn chi phí khiến nhiều người vote theo cảm tính, theo cộng đồng hoặc kỳ vọng giá ngắn hạn, thay vì lợi ích dài hạn. Đồng thời, đa số holder không tham gia vì biết lá phiếu của mình khó thay đổi kết quả, dẫn đến quyền lực tập trung vào một nhóm nhỏ. Tệ hơn, token có thể bị mượn hoặc gom trong ngắn hạn để thao túng governance. Cuối cùng, governance vốn nhằm bảo vệ giá trị token lại trở thành công cụ cho người có nhiều tiền nhất. 📌Decision markets: để thị trường ra quyết định Một cách tiếp cận khác không hỏi “bạn thích phương án nào” mà hỏi “phương án nào sẽ làm token có giá trị hơn, và bạn có dám đặt tiền cho niềm tin đó không?”. Với decision markets, team vẫn tự chủ vận hành, còn những quyết định ảnh hưởng đến token và treasury được đưa ra thông qua thị trường. Mỗi đề xuất có hai kịch bản: thông qua hoặc bị bác. Người tham gia mua/bán dựa trên niềm tin của mình; nếu thị trường tin rằng thông qua sẽ tốt cho token, đề xuất được thực thi. => Ở đây, giá và dòng tiền thật đóng vai trò như lá phiếu. 📌MetaDAO cho thấy mô hình này hoạt động Trong một đề xuất của MetaDAO, dù có nhiều người ủng hộ thông qua, khối lượng tiền lớn lại tập trung ở kịch bản bán khi thông qua - tín hiệu rằng đề xuất không tạo giá trị. Kết quả là đề xuất bị bác và team đưa ra phương án mới tốt hơn, sau đó được thông qua. Ở đề xuất khác, hai phe mua–bán khá cân bằng, phản ánh niềm tin thật sự chứ không phải chiến thắng áp đảo giả tạo. => Decision markets giúp DAO nghe được tín hiệu thị trường, không chỉ đếm phiếu. 👉Trường hợp 1 Ở một đề xuất của MetaDAO, dù có nhiều người tham gia ở kịch bản thông qua, nhưng phần lớn tiền lại nằm ở kịch bản “thông qua nhưng bán”. Điều này cho thấy có người ủng hộ về mặt hình thức, nhưng những người đặt tiền lớn không tin đề xuất sẽ tạo giá trị. Kết quả, đề xuất bị bác. Team sau đó đưa ra một phương án mới với điều khoản tốt hơn và đã được thông qua. Trường hợp này cho thấy thị trường không chỉ chấp nhận hay từ chối, mà còn giúp điều chỉnh quyết định. 👉Trường hợp 2 Ở một đề xuất khác, 20 trader lớn đặt khoảng 340.000 USD vào kịch bản bị bác – bán, trong khi 45 trader nhỏ hơn đặt 215.000 USD vào kịch bản thông qua – mua. Hai luồng quan điểm gần như cân bằng, chênh lệch chỉ vài phần trăm, phản ánh niềm tin thật và sự bất đồng thực tế của cộng đồng, thay vì một kết quả thắng áp đảo mang tính hình thức. 📌Vì sao cách này hiệu quả hơn? Decision markets buộc người tham gia có “skin in the game”: đúng thì có lãi, sai thì mất tiền, nên tín hiệu tốt hơn. Việc thao túng trở nên khó và tốn kém vì phải liên tục mua lại những người giao dịch đúng. Quan trọng hơn, thông tin tốt có thể thắng vốn lớn, và khi càng nhiều người tham gia, tín hiệu càng chính xác.