Coin nào tăng, chứ coin của tôi cứ cắm đầu đi xuống Đây chắc chắn là nỗi băn khoăn chẳng xa lạ gì của anh em newbie khi bước chân vào crypto Một trong những điều quan trọng khi mới bắt đầu, là ta cần phải hiểu tokenomics của dự án Tokenomics là mô hình kinh tế của một dự án crypto, định hình cách token được tạo, phân phối, và duy trì giá trị Nó giống như “luật chơi” mà chúng ta phân tích xem dự án có bền vững hay không 5 Yếu Tố Cốt Lõi Của Tokenomics 1/ Phân Bổ & Phân Phối Ai nhận token, và chúng được đưa ra thị trường thế nào? Fair Launch: Token được cộng đồng khai thác, không ưu ái ai Ví dụ: Bitcoin Pre-mine: Token phân bổ trước cho đội ngũ, nhà đầu tư để huy động vốn Ví dụ: Uniswap ($UNI) phân phối 60% cho cộng đồng trong 4 năm Nếu đội ngũ nắm quá nhiều token có thể bán tháo, gây giảm giá Dự án minh bạch, phân phối dần dần (3-5 năm) thường đáng tin hơn 2/ Nguồn Cung Nguồn cung quyết định số token tồn tại và cách nó thay đổi Circulating Supply: Token đang lưu hành Total Supply: Tất cả token, kể cả bị khóa Maximum Supply: Tổng token tối đa Ví dụ: Bitcoin giới hạn 21 triệu BTC Circulating supply thấp nhưng định giá cao -> dẫn đến áp lực bán khi token mở khóa 3/ Token Model Lạm phát: Không giới hạn nguồn cung, khuyến khích tham gia nhưng có thể giảm giá trị Ví dụ: Dogecoin Giảm phát: Giới hạn nguồn cung, có thể đốt token, tăng giá trị lâu dài Ví dụ: BNB định kỳ đốt token Lạm phát phù hợp đầu cơ ngắn hạn Giảm phát tốt cho đầu tư dài hạn 4/ Incentives Dự án cần tạo động lực để người dùng tham gia và giữ token Chia sẻ lợi nhuận: Nhận thưởng qua airdrop, phí giao dịch Ví dụ: Curve Finance chia phí cho người giữ CRV Staking: Khóa token để nhận thưởng, hỗ trợ mạng lưới Ví dụ: ADA Tuy nhiên, thưởng quá nhiều gây lạm phát, quá ít khiến người dùng không đủ động lực để sát cánh cùng dự án 5/ Cơ Chế Đồng Thuận Cách mạng blockchain vận hành và bảo mật Proof-of-Work (PoW): Thợ đào giải toán, tốn năng lượng Ví dụ: Bitcoin Proof-of-Stake (PoS): Người giữ token xác thực, tiết kiệm năng lượng, khuyến khích giữ lâu dài Ví dụ: ETH Ưu điểm PoS là thân thiện môi trường, phù hợp dự án dài hạn