Điểm thu hút nhiều người đam mê tiền điện tử đến với blockchain là lời hứa về tính minh bạch và quyền riêng tư. Tuy nhiên, những sự cố xảy ra gần đây trong không gian tiền điện tử, đặc biệt là FTX saga và Luna, dấy lên nhiều nghi ngại về lời hứa này.

Điều này làm nảy sinh nhu cầu về Zero Knowledge Proof (Viết tắt ZKP), một công nghệ đảm bảo rằng các giao dịch được thực hiện và xác nhận trên blockchain giữa hai bên mà không tiết lộ bất cứ thông tin riêng tư nào.

Cùng nghiên cứu cách thức hoạt động của ZKP, giá trị cốt lõi và các trường hợp có thể ứng dụng.

Zero Knowledge Proof (ZKP) hoạt động như thế nào?

Silvio Micali, Shafi Goldwasser và Charles Rackoff, từng là nhà nghiên cứu của MIT, là những người đã tạo ra khái niệm Zero-Knowledge Proof từ những năm 1980. Họ đã cố gắng xây dựng một hệ thống mã hóa trong đó một bên, được gọi là người chứng minh (proofer), có thể xác nhận rằng một tuyên bố cụ thể là đúng đối với một bên khác, được gọi là người xác minh (verifier), mà không tiết lộ thêm thông tin gì.

Zero-Knowledge Proofs (ZKPs). Source: Towards Data Science

Ý tưởng này đã trở thành một phát minh quan trọng trong ngành công nghiệp tiền điện tử. ZKP đảm bảo rằng ngay cả mạng chuỗi khối blockchain hoặc bất kỳ bên thứ ba nào khác cũng không thể truy cập dữ liệu được bảo mật của bạn.

Để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của ZKP, có thể tưởng tượng bạn đang ở trong một đường hầm tối tăm với hai lối vào bị khóa. Hai lối vào này đều có một mã bí mật, và bạn phải thoát khỏi con đường đó. Vì bạn không biết mã bí mật mở cửa, bạn cần một người biết mã và có thể giúp bạn ra ngoài.

Sau đó, một ai đó xuất hiện, yêu cầu bạn chuyển một số tiền nhất định trước khi anh ta có thể đưa cho bạn mã để mở.

Tuy nhiên, trước khi trả tiền cho người đàn ông, bạn phải chắc chắn rằng anh ta không lừa dối bạn. Vì vậy, bạn yêu cầu anh ta chứng minh điều đó bằng cách tự mình mở và đóng lối vào bằng mã bí mật mà anh ta có. Bằng cách này, bạn có thể xác minh xem anh ta có biết mã bí mật mở đường hầm mà không cần biết nội dung của mã bí mật hay không.

Đây là cách hoạt động của ZKP! Nó cho phép hai bên thực hiện và xác nhận giao dịch mà không cần truy cập vào nội dung của giao dịch.

Giá trị cốt lõi của giao thức Zero Knowledge Proof (ZKP)

Source- Worldcoin

Sự hoàn thiện

Để một giao dịch trở thành ZKP, người xác minh có thể biết giao dịch đó có đúng hay không, và chắc chắn rằng cả hai bên đều phải trung thực với nhau.

Sự chắc chắn & minh bạch

Một giao dịch ZKP phải đủ sự chắc chắn để xác định các giao dịch không hợp lệ. Cũng như một người nói dối không bao giờ thuyết phục được một người xác minh trung thực tin rằng một giao dịch không hợp lệ là hợp lệ.

Không thông tin (Zero Knowledge)

Như chính tên gọi của nó, người chứng minh và người xác minh không được biết điều gì xảy ra ở phía bên kia của giao dịch. Nói cách khác, người xác minh không được biết thêm điều gì khác ngoài trạng thái đúng hay sai của nó (tức là tính hợp lệ). Nếu người xác minh biết được nội dung của nó, đây không được xem là một Zero Knowledge Proof nữa rồi!

Tại sao Zero Knowledge Proof (ZKP) đảm bảo tính minh bạch của tiền điện tử

Một trong những hứa hẹn mà công nghệ chuỗi khối blockchain mang lại cho người dùng là quyền riêng tư và minh bạch khi thực hiện các giao dịch. Nhưng đôi khi nó lại không hề hoàn hảo!

Source- Coinloan

Hầu hết các mạng blockchain vận hành cơ sở dữ liệu công khai, vì vậy bất kỳ ai trực tuyến đều có thể truy cập chi tiết giao dịch của bạn. Tuy nhiên, thay vì nhìn thấy tên của bạn, chỉ có khóa công khai (Public Key) của bạn xuất hiện trên lịch sử giao dịch. Public Key là mã duy nhất hay một số tài khoản đại diện cho người dùng trên blockchain.

Mặc dù Public Key được tạo ra theo cách truyền thống để bảo vệ quyền riêng tư của người dùng, một số kỹ thuật nhất định có thể được sử dụng để tiết lộ danh tính của chủ sở hữu Public Key. Do đó, lời hứa về blockchain bảo vệ quyền riêng tư của người dùng bị xâm phạm, dẫn đến sự thiếu minh bạch giữa hai bên.

Đây chính là lúc ZKP xuất hiện, khi nó giúp đảm bảo tính minh bạch trong blockchain, đồng thời bảo vệ quyền riêng tư của bạn. Với ZKP, các bên liên quan đến giao dịch có thể xác minh tính hợp lệ của giao dịch mà không có quyền truy cập vào bất kỳ thông tin nhạy cảm nào.

Các trường hợp ứng dụng Zero Knowledge Proof (ZKP)

Source- Coinloan

Thanh toán ẩn danh

Nhiều người cho rằng các chi tiết giao dịch phải được công khai, và có thể theo dõi nhằm tìm kiếm ưu thế trong ngành công nghiệp tiền điện tử. Mặc dù lập luận này không sai, nhưng việc công khai các chi tiết giao dịch sẽ dẫn đến việc sử dụng sai mục đích và thiếu quyền riêng tư.

Vì vậy, ZKP giúp che giấu danh tính và thông tin chi tiết của những người tham gia vào giao dịch. Tornado Cash là một ví dụ về giao thức thực hiện các giao dịch Ethereum mà không có thêm thông tin nào được tiết lộ cho công chúng.

Xác minh danh tính

Tính hữu ích của xác minh danh tính không chỉ áp dụng cho ngành công nghiệp tiền điện tử, nó cũng có thể được sử dụng trong bỏ phiếu kỹ thuật số. Điều này có nghĩa là ZKP có thể hữu ích trong quy trình bỏ phiếu kỹ thuật số, nơi danh tính của cử tri có thể được tiết lộ mà không ảnh hưởng đến quyền riêng tư của họ.

Bên cạnh xác minh danh tính, ZKP còn cung cấp bảo mật danh tính, cho phép bạn chọn những người có thể xem danh tính của bạn. Một ví dụ tuyệt vời là việc sử dụng ZKP để chứng minh quốc tịch của bạn mà không cần xuất trình ID.

Xác thực thông tin

Trong thế giới Internet, có những trường hợp hệ thống cần xác minh bạn là ai trước khi cung cấp cho bạn một số công cụ và dữ liệu. Khi xác thực bản thân, các hệ thống này có thể yêu cầu bạn tiết lộ thông tin nhạy cảm. Một số có thể yêu cầu bạn xác minh tình trạng hôn nhân và các thông tin khác.

ZKP xuất hiện ở đây để giúp bạn xác thực bản thân mà không tiết lộ các thông tin đó. Điều này có thể được thực hiện bằng cách đưa ra các mật mã xác minh với nhiều cấp độ khác nhau để xác nhận bạn đủ điều kiện truy cập hay không, thay vì tiết lộ thông tin cá nhân của bạn.

Một ví dụ điển hình khác của ZKP là bạn có thể đăng ký thế chấp nhà mà không cần tiết lộ mức lương chính xác của mình. ZKP sẽ cho thấy mức lương của bạn nằm trong phạm vi dự kiến mà không tiết lộ chi tiết số tiền bạn kiếm được.

Tính toán có thể kiểm chứng

ZKP giúp cải thiện đáng kể tốc độ và sức mạnh xử lý của blockchain. ZKP cho phép thực hiện thuê ngoài một số tính toán nhất định trên blockchain trong khi vẫn nhận được kết quả có thể kiểm chứng. Đối tượng đảm nhận tính toán thuê ngoài sẽ gửi kết quả và bằng chứng chứng minh tính toán thuê ngoài đã được thực hiện đúng cách. Với điều này, tốc độ xử lý của blockchain tăng lên trong khi vẫn đảm bảo rằng bảo mật không bị xâm phạm.

Way Forward

Có thể nói, Zero Knowledge Proof là một phát minh rất quan trọng trong ngành công nghiệp tiền điện tử, vì nó giúp hai bên thực hiện và xác thực giao dịch mà không cần xem chi tiết giao dịch.

Cốt lõi của Zero Knowledge Proof là tính hoàn thiện, chắc chắn và không có thông tin về bất kỳ chi tiết giao dịch nào. Zero Knowledge Proof được ứng dụng không chỉ trong ngành công nghiệp tiền điện tử vì tính hữu dụng trong việc xác thực, xác minh danh tính và bảo mật, và tương lai còn hơn thế nữa!  

Tham gia Cộng đồng BingX của chúng tôi và tìm hiểu thêm về tiền điện tử, giao dịch và tin tức mới nhất!

Tham gia cộng đồng BingX của chúng tôi để có cơ hội học hỏi thêm về các lĩnh vực crypto, Web3 và NFTs!

Facebook:  https://www.facebook.com/BingXVietnam/

Twitter:  https://twitter.com/BingXVietnam

Telegram:  https://t.me/BingXVietnam

Khuyến cáo: Đọc giả nên thực hiện nghiên cứu riêng của mình trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào. BingX không chịu trách nhiệm trực tiếp hoặc gián tiếp về bất kỳ thiệt hại hay mất mát nào được gây ra hoặc được truyên thống là do sử dụng, tin tưởng vào bất kỳ nội dung, hàng hóa hay dịch vụ nào được đề cập trong bài viết.